خط مشی های مدیریت دانایی و فعالیت های تحقیق و توسعه و نوآوری در واحدهای صنعتی در یک اقتصاد دانایی محور

دکترعلیرضا علی احمدی

دانشیار دانشگاه علم و صنعت ایران

وحید سعید نهایی

دانشجوی دکترای مهندسی صنایع دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

اقتصاد دانایی محور ، اقتصادی است که دانش بعنوان مهمترین منبع و یادگیری مهمترین فرآیند آن است . دانش فقط مظهر  کالاهای سرمایه ای نیست و در منابع سازمانی و انسانی نیز جلوه پیدا می کند و در طی فعالیت های نو آوری و تحقیق و توسعه و همچنین از طریق کوششهای یادگیری پیوسته به میزان آن افزوده می شود . در اقتصادهای دانایی محور امروزی ، بنگاهها و واحدهای صنعتی بطور فزاینده ای به نقش دانش به عنوان یک عامل اساسی در عملکرد اقتصادی آگاه هستند . هرچه بنگاهها بزرگتر می شوند و ارتباطات آنها با صنایع تکنولوژی محور فزونی پیدا می کند ، تمایل بیشتری از خود به برقراری خط مشی های مدیریت دانایی نشان می دهند. ما در این مقاله ، ضمن معرفی مفاهیم اقتصاد دانایی محور و ویژگیهای برجسته و شاخصهای برجسته آن در ارتباط با مدیریت دانش به برخی از جنبه های مدیریت دانایی در ارتباط با فعالیت های تحقیق و توسعه و نوآوری تکنولوژیکی در بنگاههای صنعتی پرداخته ایم . عملکرد مدیریت دانایی نیز در ارتباط با اهداف مدیریت در خلق، کسب، اشاعه و بکارگیری دانش با ارائه خط مشی هایی در استقرار و همکاری واحدهای R&D ، همکاری ها  و ائتلاف های استراتژیک، اشاعه دانش تکنولوژیکی و نو آوری های منطقه ای تبیین شده است . در این میان ،نتایج حاصل از ساز و کارهای مدیریت دانایی در سوق دادن واحدهای صنعتی به سوی مؤلفه های اقتصاد دانایی محور مورد توجه قرار گرفته است .

واژه های کلیدی : اقتصاد  دانایی محور، مدیریت دانایی،‌ تحقیق و توسعه، نو آوری، دانش تکنولوژیکی، بنگاههای صنعتی، ائتلاف و همکاری.

 

1ـ مقدمه

تئوری های عرفی نئو کلاسیکی بر پایه انباشتگی دو عامل بنا شده اند : سرمایه و نیروی کار . اقتصاد دانان باور دارند که هردوی این منابع، بازده نزولی دارند و سرانجام هر افزایش اضافی از نیروی کار و یا سرمایه از قانون بازده نزولی پیروی خواهد کرد . ایده ایستایی رشد در برخی نقاط که توسط دیدگاه کلاسیک پیشنهاد شده بود توسط تئوری نئوکلاسیکی و با این نظریه که تکنولوژی وضعیت مناسبتری را از نقطه ایستا تبیین می کند به بن بست رسید و حال این ایده با عبارت دانش به چالش کشیده شده است. اما اقتصاد دانان یک دوره ی سختی برای تطبیق دانش در داخل مدل های خودشان دارند ، چرا که بر خلاف سرمایه و نیروی کار که بازده نزولی را نشان می‏دهند ، دانش بازده صعودی را نشان می‏دهد .(Greenspan | 2000)

دلیل بحرانی دیگر بر رشد دانایی محور ، تغییرات است . تغییرات همیشگی و پیوسته با جلوه ای از حرکت شتابان دگردیسیها در بازار ، فناوری ، بنگاهها و دیگر بخش های اقتصادی . این امر موجب می شود تا بنگاهها و افراد در جستجوی سودهای بالاتر بجای سودهای معمول فکر نوآوری ، جستجوی راه ها ، عملیات وفناوری های جدید باشند . در نگرش اقتصاد جدید ، تغییر اقتصادی، نتیجه حرکت آرام از یک حالت تعادلی به حالت دیگر نیست بلکه آن از دنبال کردن سودهای شبه انحصاری نتیجه می گردد که متعلق به نوآوران است . ایده های جدید بکرار توسط بنگاهها ایجاد می شود و تغییرات اقتصادی بوسیله موفقیت فناوریها و راهکارهایی که روش های قبلی را منسوخ می کنند ، بوجود می آید.(Krugman | 1994)

خلاقیت هسته اصلی فرآیند نوآوری است و بهره وری واحدهای تحقیق و توسعه(R&D) نیز از خلاقیت نشأت میگیرد . در ملی فرآیند نوآوری نیز دانش خلق می‏شود و وظیفه مدیریت دانایی نیز عبارت از فرآیند اداره دقیق دانش برای رفع نیازهای موجود‌ ، شناخت و بهره برداری از دانش موجود کسب شده و ایجاد فرصتهای جدید و توان ظرفیت بکارگیری دانش می‏‏‏باشد . وظایف واحدهای R&D نیز توسعه مرزهای دانش با تحقیقات پایه ای و یا تحقیقات توسعه ای و کاربردی برای بهبود مستمر فرآیند تولیدی است. بنگاههای صنعتی موفق در اقتصاد جدید آنهایی هستند که بطور مستمر به تولید دانش بپردازند و آنرا در سراسر سازمان توزیع کنند و سریعاً تبدیل به تکنولوژی و محصول کنند .( Romer | 2000 ) بدین ترتیب وظیفه مدیریت دانایی در جهت دهی به خلق ، کسب‌ ، اشاعه و بکارگیری دانش در اقتصاد امروزی و در جهت پیشرفت بنگاهها ، وظیفه سنگین و درخوری است . در این راستا باید مدیریت دانایی بتواند خط مشی ها و راهکارهای خود را در نیل به این اهداف تبیین کند تا بنگاهها بطور فزاینده ای بتوانند توانمدیهای خود را در تولید دانش تکنولوژیکی و نوآوری نشان دهند .

ما در این مقاله ، مهارتها واعمال مدیریت دانایی را در یک اقتصاد دانایی محور تبیین کرده‏ایم و برای نیل به موفقیت بنگاه‏های صنعتی در دنیای بی رحمانه امروزی که از ویژگی های اقتصاد جدید است ، خط مشی هایی را برای مدیریت موثر دانش در سازما ن ها ارئه کرده ایم . این خط مشی ها در ارتباط با استقرار و همکاری واحدهای R&D ونقش مدیریت دانایی بعنوان تسهیل‏گر در ائتلاف های استرتژیک ، همکاری ها و تشریک مساعی ، نوآوری های منطقه ای و اشاعه دانش تکنولوژیکی بین مؤسسات تحقیقی و پژوهشی و شرکا و بنگاههای صنعتی نمود پیدا کرده است .

 

2ـ اقتصاد دانایی محور

2ـ1 مفاهیم

مدل نئو کلاسیکی رشد اقتصادی درصد وتمایز بین اثرات داده های ورودی متعارف رشد (مجموعه ای از سرمایه و نیروی کار ) از تأثیر تغییرات تکنولوژی برونزا بوده است. مفروضات تابع تولید نئوکلاسیکی مستلزم این است که یک نرخ یکنواخت الحالتی[1] از رشد بواسطه فرضیات بازده نهایی نزولی سرمایه و نیروی کار بدست آید . در این تعادل ، سرمایه گذاری خالص (یا جریان سرمایه) مساوی صفر می شود . چون فقط سرمایه گذاری ناخالص ، استهلاک سرمایه را پوشش می دهد و رشد فقط بوسیله نرخ برونزای تغییرات تکنولوژیکی در رشد جمعیت مشخص می شود . اصول مدل های نئوکلاسیکی در سه نکته ی کلیدی خلاصه می شود : دانش(که تکنولوژی و انسان اجزای آن هستند.)‌ ، تکنولوژی برونزاست و در بیرون از زمینه اقتصاد مشخص می‏شود و رشد بیانگر بازده نزولی است .(Solow | 1956) اما نظریات رشد جدید در ارتباط با معانی و مفاهیم یادگیری بواسطه انجام دادن[2] شکوفا شده است . در این نظریات ،‌ هیچ مفروضاتی در ارتباط با نرخ رشد در نظر گرفته نمی شود و بر خلاف مدل نئو کلاسیکی که تکنولوژی یک کالای عمومی بود ، دانش در هر بنگاه یک کالای عمومی است . ویژگی اساسی منعکس شده در فرآیند یادگیری در نظریه رشد جدید ، توانایی ایجاد و دوباره ایجاد کردن دانش است .(Arrow | 1962)

از نقطه نظر کلان ، ملتها در حال رقابتی در اقتصاد جدیدی هستند که اقتصاد دانایی محور نامیده می شود . جدید بدین مفهوم که دانش به عنوان عامل اصلی تولید دیده می شود . دانایی بدین جهت که جامعه باید ظرفیت کسب ،‌خلق ، بکارگیری و اشاعه دانش را داشته باشد . (Davis | 1994). شبیه عوامل سنتی تولید (زمین ، نیروی کار و سرمایه ) ، دانش نیز می تواند کسب شود . فرآیند کسب دانش از طریق تحصیل ، یادگیری ، آموزش یا از طریق تحقیق و توسعه می باشد و همانند عوامل سنتی ، دانش یک منبع اقتصادی است یعنی توانا به ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد وخرد و خلق ثروت در اقتصاد کلان است . (Black | 2000) بر خلاف منابع اقتصاد سنتی نظیر منابع طبیعی ، دانش یک منبع تمام شدنی نیست ، هرکس می تواند به کسب دانش و انباشتن بیشتر آن ادامه دهد بدون آنکه تقصانی در منبع آن پدیدار شود و بر خلاف عوامل سنتی تولید ، دانش محدود بوسیله علل سنتی بازده نزولی نمی شود . هر چه از منبع دانش بیشتر بهره برداری بکنیم ، بازده بیشتری نیز بدست می آوریم . واضح است که مدل اقتصادی جدید ، یک مدل انعطاف پذیری نسبت به مدل های جاری اقتصاد تولید محدور است که متکی به منابع سنتی تمام شدنی است و بوسیله علل بازده نزولی محدود می شوند . ( Juniper | 2002)

در اقتصاد دانایی محور ، تولید و بهره برداری از دانش در قسمت بزرگی از رشد اقتصادی و ایجاد ثروت ، سهیم می شود . در حالیکه عوامل سنتی تولید ، اهمیت خود را دارا هستند ، دانش عامل اساسی رشد ، ایجاد ارزش جدید و تدارک پایه ای برای باقی ماندن در رقابت محسوب می شود . در حالیکه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی ابزار توانمند و اساسی به حساب می آیند ، هسته اصلی اقتصاد دانایی محور ، سرمایه انسانی خواهد بود که بطور اساسی ظرفیت ایجاد ، نوآوری ، تولید و بهره برداری از ایده‏های نوین بعلاوه بکارگیری و مهارتهای کارآفرینی و تجربه های پیشین را خواهد داشت . (Godin | 2004)

 

2ـ2ـ ویژگی های اقتصاد دانایی محور

جنبه کلیدی از تئوری رشد جدید ، بطور صریح بوجود آمدن تکنولوژی جدید است. (و نه سرمایه و نیروی کار). تکنولوژی‏ها و دانش جدید بطور اساسی ویژگی های متمایز از دیگر کالاهای اقتصادی دارند . آنها غیر رقابتی[3] هستند که مفهوم آن ، این است که هریک از آنها می توانند از خودشان استفاده می‏کنند بدون اینکه استفاده مؤثر از دیگری را کاهش دهند . از نظر اقتصاد دانان ، کالاهای غیر رقابتی ، تابع قانون بازده نزولی نمی شوند. (Romer|1996 ). رشد دانائی محور رشد یک نظام تکاملی است که بطور ساده یک تعادل نیوتونی از عرضه و تقاضا نیست که همیشه بدنبال نقطه تعادل است. پل رومر[4] مینویسد: نگرشی سنتی اقتصاد که بوسیله آلفرد مارشال[5]  در اواخر قرن نوزدهم تبلور یافت، اقتصاد را یک سیستم خوش توازون میداند که همیشه تمایل به برقراری تعادل است. این نگرش بوسیله جوزف شومپیتر[6] به چالش کشیده شد. وی معتقد بود که تغییرات اقتصادی ، تغییرات ناکهانی و عدم پیوستگی را بهمراه دارند. این تغییرات بوسیله موفقیت فناوریها و اعمالی که روشهای ناموثر قبلی را منسوخ میکنند محرک رشد میشوند. ایدههای جدید بکرار توسط بنگاهها ایجاد میشوند و چنین نتایجی را شومپیتر، انهدام خالق[7] نامیده است.(Schumpeter| 1934 ) .

اقتصاد جدید نیز دقیقا چنین ویژگیهایی را داراست. این اقتصاد بدنبال نقطه تعادل نیست و تازمانیکه نتوانیم خود را نابود نکنیم ، دیگران ما را نابود خواهند کرد. بدون انهدام خالق، هیچ بهبود تکنولوژیکی رخ نخواهد داد. بطور خلاصه ویژگیهای اقتصاد جدید را می‏توان اینچنین شمرد(Thurow| 1999).

?   تکنولوژی ابزار مسلم و قطعی است

?   جهانی سازی ایده برتر است

?   دانش ثروت را بوجود می آورد

?   مردم و منابع انسانی خیلی بیشتر از منابع خام اهمیت دارند

?   رقابت بیرحمانه می تازد

?   اتئلافها[8] بعنوان راهکاری برای انجام دادن اعمال بخصوص میباشند

?   مکان هنوز موضوع مهمی است

 اما بدلایل مختلف چنین ویژگیهایی از لحاظ تجربی نیز قابل بررسی است. ویکاف[9] در مورد صنعت نرم افزاری ذکر می‏کند که در دهه 70 ،80% ارزش یک کامپیوتر IBM سخت افزار و 20% هزینه آن مربوط به جنبه نرم افزاری بوده است. در دهه 80 این سهم ها معکوس شده است. نرم افزار، بعبارت دیگر دانش دخیل در محصولات نه تنها اهمیت فراوانی در ارزش افزوده تمایز محصولات ایجاد کرده بلکه همچنین یک منبع نوآوری نیز بوده است.(Wyckoff | 1996 ) همچنین سابر[10] را در نظر بگیرید که بوسیله خطوط هوایی آمریکا برای بهبود فرآیند زمانبندی پروازهای داخلی توسعه یافته است که نرخ بازده کسب و کار سنتی را در شرکت بطور شگفت انگیزی بهبود بخشیده است. همچنین افزایش در سیر صعودی تولیدات  دانش محور منجر به انتقال شگرفی از استخدام نیروی کار از بخش صنعت به بخش خدمات در دهه اخیر در کشورهای OECD[11]  شده است. ارزیابی استخدام نیروی کار ایالت متحده بیانگر این گرایش است . در آغاز قرن نوزدهم ، بیشتر از 75% نیروی کار در بخش کشاورزی بکار گرفته می شدند ،‌در سال 1995 ، این رقم فقط به 3% رسیده است.(Wyckoff | 1996)

 

2-3- اجزاء و قواعد اقتصاد دانایی محور

برای تبیین بهتر اجزاء و مؤلفه های یک اقتصاد دانایی محور از شاخص های توسعه اقتصاد دانایی محور [12](KDI) بهره می‏گیریم . این شاخص ها در برگیرنده چهار سطح از معیارهای توسعه یعنی زیر ساخت های رایانه ای ، ساختارهای اطلاعاتی [13] ، تحصیل و آموزش و تحقیق و توسعه (R&D) و تکنولوژی هستند . ( Solow | 1997 )

اندازه گیری دسترسی به شاهراه های اطلاعاتی از طریق معیارهای زیر صورت می پذیرد:

-                   سهم استفاده از کامپیوترهای گستره جهانی

-                   تعداد کامپیوترها در هر 1000 نفر جمعیت

-                   توان سرانه کامپیوتر

-                   ارتباط به اینترنت

تمهیدات و ملزومات قانونی برای تدارک مجاری مطمئن و توانمند ساختن محیطی مناسب برای جریان یکپارچه ی اطلاعات در راستای یادگیری و پیشرفت در سطوح کارکنان ، سازمان و ملی نیازمند بررسی معیارهای زیر می باشد :

-                   سرمایه گذاری در ارتباطات راه دور

-                   تعداد خطوط تلفن اصلی

-                   تعداد خطوط تلفن همراه

-                   مجموعه های تلویزیونی ، رادیویی و مطبوعاتی

-                   هزینه های تماس بین المللی

معیارهای مرتبط با جنبه اصلی اقتصاد دانایی محور یعنی انسان موارد زیر را شامل می شود :

-                   هزینه ی کلی سرانه آموزش

-                   نرخ سواد

-                   نرخ معلم به دانش آموز

-                   تحصیلات عالیه

R&D اساساً منعکس کننده ظرفیت نو آوری و بکارگیری تکنولوژی های جدید است . معیارهای مربوط شامل این موارد می‏گردد :

-                   سهم صادرات تکنولوژی های پیشرفته از صادرات تولیدات صنعتی

-                   تعداد دانشمندان و مهندسین در R&D

-                   تعداد سرانه کارکنان R&D در کشور

-                   تعداد سرانه کارکنان R&D از تولیدات ناخالص داخلی

-                   متوسط تعداد حق اختراعات ، ثبت امتیازات و ...

-                   هزینه سرانه کسب و کار در R&D

بطور سنتی ، تمرکز اقتصاد روی بازده تخصیصی [14]  بوده است که مفهوم آن تخصیص کالاها و خدمات کمیاب در بین اسباب رقابتی بوده است . این تعریف بر اساس اصل بهینگی پارتو می باشد . اما در رشد جدید ، نورث از بازده تطبیقی [15] سخن به میان می راند . این بازده ، توانایی اقتصاد و نهادها یا قوانین مربوط را برای مقابله با تغییرات نهادی و عرفی در طی زمان نمایش می دهد . بازده تطبیقی در ارتباط با قواعدی از شیوه های استنتاج اقتصادی در گذر زمان است . یکی از عناصر بحرانی در بازده تطبیقی تحمل ایده های جدید است که این امر خود منجر به پیدایش قواعد جدیدی برای اقتصاد دانایی محور شده است.(North | 1990 )

قواعد جدید برای اقتصاد دانایی محور را می توان به صورت زیر تشریح کرد : (Thurow | 1999 )

-                   خودتان را نابود نکنید ، دیگران شما را نابود می کنند . کسب و کارهای موفق باید خواهان از بین بردن شیوه های قدیم و پی ریزی شیوه های جدید باشند .

-                   فعالیت های کسب و کار باید از مزیت عدم تعادل تکنولوژیکی ، عدم تعادل توسعه ای و عدم تعادل جامعه شناختی نهایت بهره برداری را بکند چرا که همه دیگر فعالیت ها دارای فرآیند رشد آهسته ای هستند و فرآیند کسب و کار آنها با نرخ بازده پایینی دنبال می شود .

-                   راز موفقیت ، یافتن مکان هایی برای بکارگیری منابع آنهاست که  نقاط ضعف آنها نامرتبط است . درک ، تشخیص و پذیرش محدودیت تحمیلی بوسیله ضعف های ژنتیکی ، نقطه شروع رفتار عقلایی برای سازمانها ست .

-                   هیچ زیر مجموعه نهادی برای تغییرات کارآفرینانه فردی در بنگاهها وجود ندارد . برندگان کارآفرین از بازی ها ، ثروتمندتر و قدرتمندتر می شوند ، اما بدون کارآفرینی ، اقتصادها ضعیف و فقیر می شوند.

-                   منافع حاصله از سرمایه گذاری های اجتماعی بیشتر در تحقیقات پایه به اندازه همه آن چیزی است که تا بحال در اقتصاد ، سرمایه گذاری شده است .

-                   بزرگترین پدیده ی ناشناخته برای بنگاهها در یک اقتصاد دانایی محور ، چگونگی داشتن یک مقامی است که تابحال چنین مقامی در چنین اقتصادی موجود نبوده است .

-                   پیشرفت های اقتصادی و محیطی مترادف هستند نه متضاد .

 

3- مدیریت دانش

3-1 مفاهیم

مدیریت دانش درباره ی کسب و ذخیره کردن دانش کارکنان و قابل دسترسی کردن دانش به دیگران در داخل یک سازمان است .(Nanoka | 1995 ). بحث در مورد دانش ،‌ معمولاً‌ گفت و گوها را به سمت حیطه های فلسفی و انتزاعی سوق می‏دهد ، این در حالتی است که مدیریت دانش ، دنیایی واقعی و ملموس دارد : جهان بودجه ها ، ضرب العجلها ، خط مشی های اداری و رهبری سازمانی .(Held | 1992 ).

مدیریت دانش (KM) نقش مهمی در R&D با بهبود کارایی و اثر بخشی بازی می کند . (Parikh | 2001) . KM در راستای نو آوری وسیعتر بعنوان یک عامل اساسی در ازدیاد توسعه محصولات و خدمات بوده است . (Mc Adam | 2000) اجزای یک متدولوژی KM ، بطور کلی هفت گام را در بر می گیرد : مشخص کردن مسأله ،‌آگاهی برای تغییر ، ایجاد تیم کاری روی پروژه ، نگاشتی از دانش (ترسیم جریان دانش) ، ایجاد یک ساز و کار باز خوردی در راستای گزارش دهی در برخورد با مشکلات احتمالی ، تعریف بلوک ساختاری برای سیستم KM (نظیر انباره های [16] دانش) و یکپارچه کردن سیستمهای اطلاعات موجود . (Turban | 2001) . ترسیم جریان دانش، چارچوبی را برای به تصویر کشیدن دانش فراهم می کند که بطور آسان قابل ارزیابی ، تغییر و تسهیم بوسیله دیگر کاربران ( معمولاً غیر خبره ) می باشد .

نیسن[17]  یک مدل ترکیبی از فرآیند KM با گامهای زیر ارائه می دهد : (Nissen | 2000)

·                    جمع آوری دانش

·                    سازماندهی دانش

·                    ذخیره کردن دانش

·                    قابل دسترس کردن دانش

·                    استفاده و بهره برداری از دانش

·                    ارزیابی دانش

چنین مدلی بر پایه سیستم مدیریت دانش(KMS) طراحی می شود که وظیفه آن جمع آوری،سازماندهی و انتشار دانش سازمانی با بهره گیری از اطلاعات و داده های مناسب است.

3-2-دانش و اقسام آن

اصطلاح دانش اغلب به توانایی یادگیری، ایجاد و سهیم کردن نوآوری و ارزش افزوده در تولید، فرآیندها و خدمات کسب و کار در اقتصاد مربوط میشود) Nanoka|1995 (. فرایند جهانی شدن و تغییرات سریع نوآوری های تکنولوژیکی،دانش را به عنوان اساس مزیت های رقابتی قرار داده است. دانش ترکیبی از تجربیات، ارزش ها، اطلاعات موجود و نگرش های کارشناسی نظام یافته است که چارچوبی برای ارزشیابی و بهره‏گیری از تجربیات واطلاعات جدید بدست می‏دهد. بنابراین برخلاف داده و حتی اطلاعات، مشمول قضاوت نیز می شود.همچنین در برخورد با اطلاعات و موقعیت های جدید خود را پالایش و تصحیح می‏کند) .(Pyo|2005

یک اقتصاد سازمان یافته ممکن است بسته به شدت رشد دانش در کالاها و خدمات ،گونه ای از دانش مکتوب[18]یا صریح و یا دانش ضمنی[19] را تولید کند . دانش مکتوب نوعی دانش است که مستند، ذخیره و یا تبدیل به یک فرم قابل بازیابی می شود و می‏تواند توزیع و انتقال داده شود و به راحتی برای مراحل بعدی مورد استفاده قرار گیرد.دانش ضمنی اغلب به دانشی گفته می شود که از طریق تجربه انباشته می شود تا اینکه تحصیل و یا آموزش داده شود و ممکن است به آسانی قابل انتقال نباشد ) Duffy|2000 ( . در سازمان ها دانش اغلب در اسناد، روال ها، فرایندهای عملیاتی و فرم ها جاسازی می‏شود. بطور کلی پذیرفته شده است که دانش توده ای از اطلاعات سازماندهی شده است که از طریق تجربه ،ارتباط و یا استنتاج حاصل می‏شود .

 

3-3- مهارت های مدیریت دانش در فعالیت های تحقیق و توسعه و نوآوری

تکنولوژی هایی که برای مدیریت دانش استفاده می شود شامل زیرساخت های دانش شبکه ای ،دانش مشترک در اینترانت و اکسترانت ،دانش خارج سازمانی و ... می باشد .اسباب غیر فنی برای مدیریت دانش بی شمار هستند و شامل بحث های غیر رسمی کارگاه های آموزشی ، کارآموزی ها و ... می باشد . موارد کلیدی برای موفقیت KM

ساده ولی مهم هستند .یووا[20] توضیح می دهدکه اهداف زیر اساسی هستند : آگاهی از دانش و مهارت های دیگران، زمان و مکان خلق دانش، تسهیم و بکارگیری دانش، صداقت بین جستجو کنندگان دانش و منابع دانش، زبان مشترک و درک وتشخیص سازوکارهایی که به طور فعال در تسهیم دانش دیگران به داخل سازمان دخیل هستند) Yuva|2002 (.

اعمال مدیریت دانش موثر،هزینه ها را کاهش وسطح خدمات به مشتریان را افزایش خواهد داد. برای مثال ، هماهنگی دانش ومدیریت دانایی در یک زنجیره تأمین به بیشینه کردن سود کلی کمک می کند و بهینه سازی زنجیره تأمین را افزایش می‏دهد. مدیریت دانایی ، یک جزء مهم برای تمام نواحی سازمان از منابع انسانی و R&D گرفته تا زنجیره تأمین و خدمات به مشتریان را در بر می  گیرد. در ادبیات توسعه ای ، دو قسم از نو آوری وجود دارد : افزایشی توسعه ای [21] ویا ریشه ای[22]. اولی نوع معمول است و اغلب از گوش دادن و آنگاه پاسخ دادن به احتیاجات مشتری حاصل می شود . به عبارت دیگر اغلب از نوع کششی از بازار است . (Darroch | 2002) . نوآوری های ریشه ای تمایل به ایجاد مهارتهای قطعی و افزونگی‏های دانش دارند که اغلب نتایج تکنولوژی جدید و بر پایه ی علم هستند . زمانیکه دانش ، تکنولوژی و متدهای جدید در فرآیند بکار گرفته می شوند و بخصوص در سطح زنجیره ی تأمین ، ارزش بخصوصی می تواند هم برای بنگاه های تولیدی و هم برای مصرف کنندگان نهایی داشته باشد . تمام فرآیندهای نوع آوری به شرکت های انعطاف پذیر و فرصت طلب وابسته اند . یک سیستم مدیریت دانش می تواند به شرکت ها برای هر چه بیشتر چابک شدن آنها کمک کند .

رابطه بین ورودی و خروجی نوآوری نسبتاً پیچیده است . بعلاوه ، مدیریت فرآیند نوآوری، فقط به تعدادی از عوامل ورودی ، اهمیت برجسته ای قائل است . نوآوری می تواند بعنوان یک فرآیند متقابل بین افراد گوناگون و دپارتمان های مختلف در داخل یک بنگاه تلقی شود اما همچنین به تعامل با شرکای همکار خارجی نیز وابسته است . بنابراین درک پتانسیل نوآوری نه تنها وابسته به عوامل ورودی است بلکه شامل ویژگی های سازمانی نیز می گردد . کارکنان R&D ، قسمت مهمی از سرمایه بنگاه ها و پتانسیل نوآوری آنها را تشکیل می دهند . (Coock | 1996) . یک سازمان می تواند نوآوری خود را با تبدیل دانش ضمنی به دانش صریح از طریق خارجی کردن منابع و سهیم شدن با دیگران ، افزایش دهد . دانش ضمنی منبع اصلی خلق دانش جدید و نوآوری پیوسته است . (Nanoka | 1995) .

دلیل اصلی همکاری ها در دهه ی 80 و 90 ، کاهش هزینه های توسعه ، کمینه کردن ریسک شکست برای نیل به صرفه‏های مقیاس و سرعت بخشی به فرآیند نوآوری بوده است . امروزه ، همکاری بر جنبه هایی از دانش نظیر سهیم شدن ،‌مبادلات و یکپارچگی دانش برای غلبه بر محدودیت ها و موانع در راستای نیل به اهداف پژوهش متمرکز است (Parker | 2000) . دانش لازم برای تحقیقات مدرن امروزی بسیار پیچیده شده است و در اقتصاد دانش محور امروزی ، تقریباً‌ غیر ممکن است که هر واحد R&D به تنهایی بتواند در زمینه‏ای از تحقیقات پیچیده ،‌اطلاعات خود را بروز نگه دارد . شبکه ها و ائتلاف ها منابع اصلی نوآوری هستند . (Von hipple | 1998) . این شبکه ها ، تأمین کنندگان ، شرکای بنگاهی ، توزیع کنندگان و دیگران را در بر می گیرد . چنین سیستم همکاری ،‌جریان دانش را در بین شبکه ها تسهیل خواهد کرد .

جدول 1 ، اعمال KM را از طریق همکاری در واحدهای R&D در فرآیند های نوآوری نشان می دهد .

 

 

جدول 1 : اعمال KM در فرآیند نوآوری  (منبع :Somachi | 2005)

 

ابزارهای تعاملی KM در ارتباط با کسب، بکارگیری و اشاعه دانش اغلب بر اساس همکاری با آژانسهای دولتی، صنایع و دانشگاهها یا مراکز تحقیقاتی شکل می‌گیرد. شکل 1  موید این ابزارهاست(Somashi| 2005 ):           

4- خط مشی های مدیریت دانایی در اقتصاد دانایی محور

4-1- واحدهای تحقیق و توسعه و نوآوری در بنگاههای صنعتی

تحقیق و توسعه بسیاری از فعالیتهای مرتبط با انواع تحقیقات را در بر می‏گیرد. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، تحقیق و توسعه را چنین تعریف می‏کند: کار خلاقی که بر پایه ای نظام یافته انجام می‏شود تا گنجینه دانش علمی و فنی افزایش یافته از آن به منظور ابداع کاربردهای جدید استفاده شود. (OECD| 2000)

مفاهیم تحقیق و توسعه در تفکر مدیریت آنچنان با یکدیگر عجین شده است که اغلب تمایز بین این دو در تصمیم‏گیریهای مدیریتی نادیده گرفته می‏شود در حالیکه تفاوتهای اساسی از نظر ساختاری و عملکردی بین تحقیق و توسعه وجود دارد. در تحقیقات بر جنبه‏های علمی، گسستن چارچوب‏های موجود و خلق دانش جدید تاکید می‏گردد ولی کارهای توسعه‏ای و مهندسی به جنبه‏های اقتصادی و نتایج تجاری و محدود کردن دانش جدید به راه حل مشخص فکر می‏کند. (Eldered| 1997)

بنگاههای صنعتی موفق آنهایی هستند که بتوانند بطور مستمر به تولید دانش بپردازند و آنرا در سراسر سازمان توزیع کنند و سریعاٌ آنرا تبدیل به تکنولوژی و محصول نمایند. این فعالیتها مشخص ‏کننده بنگاهها و یا سازمانهای مولد دانش است. سازمانهایی که تنها کارشان نوآوری مستمر می‏باشد. بنابراین در فضای کسب و کار امروز اولاٌ مزیتهای رقابتی شرکتها تابع توانمندی آنها در تولید دانش تکنولوژیکی و و نوآوری است و ثانیاٌ برخلاف گذشته که نوآوری در نتیجه نبوغ افراد خاصی اتفاق می افتاد، امروز محصول عملکرد آگاهانه و برنامه‏ریزی سنجیده واحدهای تحقیق و توسعه و کار جمعی پژوهشگران حرفه‏ای و پرداخت هزینه های قابل ملاحظه است. واحدهای R&D دو وظیفه اصلی را به عهده دارند: (yogesh|2000)

?           انجام تحقیقات توسعه ای و کاربردی به منظور ایجاد محصولات جدید با استفاده از تکنولوژی موجود، بهبود مستمر فرآیندهای تولیدی و عملیاتی و بهبود مستمر مشخصات محصول با بهره‏گیری از تکنولوژیهای موجود.

?           انجام تحقیقات پایه ای به منظور گسترش مرزهای دانش و دسترسی به تکنولوژیهای کاملاٌ متفاوت از تکنولوژیهای موجود.

 واحدهای R&D از چهار جنبه با دیگر واحدها متفاوت هستند: کارکنانی که در آنها کار می‏کند، ایده هایی که آفریده می‏شوند، نحوه بدست آوردن پشتوانه مالی تحقیقات و فرهنگ سازمانی. این چهار جنبه، عناصر بنیادی یک واحد تحقیق و توسعه هستند. فرهنگ سازمانی دربرگیرنده این واحدها عوامل ملموسی چون امکانات تحقیقی، تجهیزات آزمایشگاهی و ساختمانهای اداری و عوامل غیر ملموسی چون قوانین، مقررات، ارزشها و هنجارها را شامل می‏شود که به نحو چشم گیری با دیگر واحدها و یا سازمانها متفاوت است. (Eldered|1997a)

صاحبنظران مراحل و شیوه های متفاوتی را برای فرآیند نوآوری ذکر کردند که مفهوم اصلی همه دیدگاهها یکسان می‏باشد. شکل2 یک نمونه از مراحل نوآوری را در فرآیند تولید محصول نشان می‏دهد. (Tarek|2001)

همانگونه که ملاحظه می‏شود، در این فرآیند طیف گسترده و متنوعی از فعالیتها وجود دارد که هر یک دارای طبیعت و ویژگیهای خاص خود می‏باشد و موفقیت در این فرآیند نیازمند شناسایی نقشهای مختلف و بکارگیری سازوکارهای مناسب برای تحقق مطلوب هر نقش است. ایده پرداز[23]، خلاق[24]، تکنولوژیست[25]، بازار، پیشتاز نوآوری[26]، حامی[27] و کارآفرین[28] این نقشها را باز می‏کنند ولی در مجموع این فعالیتها به دو دسته کلی تحقیق و توسعه تقسیم می‏شوند و معمولاٌ مراحل قبل از طراحی مفهومی و پایه بنگاه صنعتی را فعالیت تحقیقاتی و مراحل بعد از آن را کارتوسعه ای می‏نامند. از آنجا که بعضی از مراحل فعالیتهای تحقیق و توسعه کاملاٌ در هم تنیده شده است، این تقسیم‏بندی کاملاٌ دقیق نمی‏باشد. حال سوال اساسی این است که مدیریت این دو گروه فعالیت و سازوکارهای آنها با هم یکسان است و آیا آنها باید در یک واحد مشترک قرار گیرند و یا می‏توانند در واحدهای مجزایی باشند؟ در اقتصادهای سنتی و جدید، خط مشی های مربوط به چنین مدیریتی چگونه است؟ بخش بعدی پاسخ به این سوالات را نمایان خواهد ساخت.

 

4-2- خط مشی های مدیریت تحقیق وتوسعه در نوآوریهای تکنولوژیکی و استقرار واحدهای R&D

اگر چه توسعه تکنولوژی در یک صنعت تابع توسعه همزمان و هماهنگ و یکپارچه تکنولوژی با صنایع مرتبط متفاوت دیگر است، اما تکنولوژی توسعه داده شده توسط این صنعت نیز بعنوان جزئی از تکنولوژیهای دیگر مورد استفاده قرار می‏گیرد. به عبارت دیگر در گذشته بین تولیدات یک صنعت و دانش موجود در آن تطابق وجود داشته، د رحالی که این امر در صنایع جدید غیر ممکن است. بنابراین شرکتها به منظور دستیابی و استفاده از تکنولوژیها و دانش موجود در صنایع دیگر و استفاده بهینه از تکنولوژی و دانش خود در صنایع دیگر مجبور هستند تا روابط استراتژیک گسترده ای را با صنایع دیگر سازماندهی کنند. بنابراین وجود روابط استراتژیک و مبادله دانش و تکنولوژی در فرایند نوآوری یک انتخاب نمی‏باشد بلکه یکی از الزامات توسعه فناوریهای جدید است.

حتی امروزه، واحدهای تحقیق و توسعه شرکتها نیز به تنهایی نمی‏توانند نیازهای تحقیقاتی و نوآورانه بنگاهها را پاسخ گو باشند زیرا نوآوریهای تکنولوژیکی دربرگیرنده طیف وسیع و متنوعی از فعالیتهایی است که از ایده پردازی اولیه شروع و با تجاری کردن تکنولوژی و محصول خاتمه می‏یابد و هر یک از این فعالیتها، الزامات علمی، تخصصی و مدیریتی خود را می‏طلبد. بنگاهها برای مواجهه با این امر مجبور شده‏اند که توان مدیریت و سازماندهی فعالیتهای خود را تغییر داده و الگوهای جدیدی را بر فرایند نوآوری خود حاکم گردانند به نحوی که کمترین بنگاه صنعتی را می‏توان یافت که بدنبال انجام تمام زنجیره نوآوری در درون سازمان خود باشد بلکه تلاش می‏کند  با تکیه بر امکانات تکنولوژیکی خود، قابلیتهای ویژه و منحصر بفردی را ایجاد نماید و در حوزه خاصی ازفرآیند نوآوری ، مهارت وتسلط یافته و بعنوان شاخص ترین شرکت در آن زمینه تلقی شود . این امر مفاهیم جدیدی را وارد حوزه های کسب و کار و تحقیق و توسعه کرده است بطوریکه امروز شاهد همکاری شرکتهای معتبر درتوسعه بسیاری ازتکنولوژیهای برترهستیم و بطورهمزمان بعضی از این شرکتها درحال رقابت بایکدیگر در بازارها و درحوزه های دیگرهستند وبه عبارت دیگر یک نوع رقابت توأم با همکاری و در روابط آنهاحاکم است . الگوی رقابت توأم در اقتصاد دانایی محور برتمرکز امکانات روی حوزه های خاصی تأکید دارد . این الگو بجای تفکر همکاره بودن وسرمایه گذاری درحوزه های مختلف ، تفکر استفاده از امکانات سایر مراکزعلمی و تحقیقاتی داخل و خارج بنگاهها با مدیریت درسرمایه گذاری بربعضی ازحوزه ها ترویج می‏کند تا بنگاهها بتوانند با میان بردن بسیاری از مشغله‏های زنجیره طولانی نوآوری، دستاوردهای خود را به بازارعرضه کنند . (1999، Myers)

خط مشی های مربوط به استقرار واحدهای R&D ازدوجنبه قابل بررسی است : یکی به تکامل ایده های مطرح درصنعت و اقتصاد مربوط است و دیگری به الگوهای رفتاری مربوط درتحقیق و توسعه ما در این مقاله، ضمن تبیین این دوجنبه ، خط مشی‏های مربوط به مدیریت تحقیق وتوسعه را در اقتصاد دانایی محور بیشتر مورد بحث قرار خواهیم داد .

تحقیق و توسعه هر دو درکشور مادر(کشورواحد) : الگوی چنین تحقیق وتوسعه ای،خزانه ملی نامیده می شود . ازدیدگاه اقتصادی ، محتمل ترین گزینه به رویکردهای سنتی است . این امرزمانی اتفاق می افتد که بخش عمده‏ای از بازار در کشور مادر قراردارد و یا محصول طراحی شده، منحصربه فرد ودارای مصرف محدود درسطح جهانی است . دراین موارد ضرورتی به تطبیق محصول با بازارهای محلی ومنطقه‏ای وجود ندارد. شکل 3  این الگو را تبیین می‏کند. شرکت ماشین‏سازی کوباتا نمونه خوبی برای این الگو است که تمام آزمایشگاهای مرکزی ونیز 49 واحد R&D درقالب 23 کارخانه و5گروه درناحیه اوزاکا ژاپن واقع شده است . ( Eldered|1997a)

تحقیق درکشورمادر و توسعه درسطح بین المللی : باآزاد شدن نسبی تجارت درجهان و افزایش نقش وسهم رشد صادرات و برونگرایی در توسعه کشورها ، چنین الگویی در واحدهای R&D که متکی بر بازار است رخ نموده است .درمواردیکه نقش تحقیقات درفرآیند نوآوری محدود است و یا جابجایی محصول درسطح جهانی هزینه‏بر بوده و یا نیازهای منطقه‏ای متفاوت باشد یا رقابت در محصول مورد نظر شدید باشد و شرکتهای سازنده مجبور باشند که محصول خودرا بانیازها، خواسته‏ها و توقعات مشتریان محلی تطبیق دهند، معمولاٌ تحقیقات بصورت متمرکز سازماندهی شده و فعالیتهای توسعه و مهندسی درکارخانه یا بازارهای مصرف عمده متمرکز می‏گردد. شکل 4 بیانگر این الگو است . شرکت schindler  سازنده آسانسور نمونه بارز این الگو است که بخش توسعه ومهندسی آن در 100کشور مستقر می‏باشد . (pearce|1989)

تحقیق درسطح بین‏المللی و توسعه درکشور مادر: درمواردیکه درفرایند نوآوری ، نقش و جایگاه توسعه و ایجاد تکنولوژی بالاتر از تحقیق است و یا اینکه شرکتی درکشور خود دسترسی کافی به مراکز علمی و تحقیقاتی معتبر نداشته باشد ویا در تأمین نیروی انسانی متخصص و مورد نیاز خود با مشکل مواجه باشد ولی امکان دسترسی به امکانات علمی موردنیاز به سهولت درکشورهای دیگر مسیر باشد ، بخش عمده‏ای از فرآیند شناسایی تکنولوژیهای جدید ویا تحقیقات درکشورهای دیگر انجام می‏گردد، اما فعالیتهای توسعه مهندسی درکشور ما درمتمرکز می‏باشد . الگوی چنین سازماندهی به الگوی تحقیق و توسعه متکی برفناوری شهرت یافته است. (myers|1999)

 

تحقیق و توسعه هر دو در سطح بین‏المللی : در مواردیکه هر یک از واحدهای توسعه محلی ، مسؤولیت ایجاد تکنولوژی رابر عهده دارند وبنابراین می‏بایستی توان تحقیقاتی مورد نیاز برای حمایت از توسعه دستاوردهای تکنولوژیک خودراکسب نمایند، دراین حالت واحدهای تحقیق وتوسعه هر دو درسطح جهانی دایر می‏گردند . به عبارتی دیگر نیروهای واگرا دراین بنگاهها قدرت بیشتری نسبت به نیروهای همگرا دارند. شکل 6 ساختار الگوی مربوط به این سازماندهی راکه تحقیق و توسعه جهانی شهرت دارد نشان میدهد . این الگو بیشترین نزدیکی را با اقتصاد جدید نشان می‏دهد . چراکه بکارگیری آن انعطاف پذیری بیشتر بنگاهها رادرمواجهه باتغییرات الگوی مصرف مشتریان ، تغییرات استراتژی رقبا، تغییرات سیاستهای اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی میسر سازد که لازمه اقتصاد جدید برپایه چنین تغییراتی است. از طرف دیگر بین المللی کردن تحقیق و توسعه باعث ایجاد و افزایش مزیتهای رقابتی منطقه‏ای وکسب سهم بازار بیشتر می گردد که هزینه های اضافی ناشی ازعدم بهره‏گیری بهینه از ظرفیت این واحدها را جبران می‏کند. از نمونه‏های  بارز این الگو می‏توان به شرکت هیلوت پکارد اشاره کرد که الگوی بین المللی تحقیق وتوسعه را بصورت همزمان مورد تأکید قرارداده است . دراین شرکت یک استقلال داخلی قوی درواحدهای تحقیق و توسعه وجود دارد ولی هماهنگی آنها ازطریق یک ستاد مرکزی صورت می‏پذیرد . (Hirotaka|2004)

خط مشی های مرتبط با تحقیق و توسعه جهانی دراقتصاد دانایی محور عبارتند از :

- بهره گیری از شبکه های قوی اطلاعاتی و ارتباطی درراستای هماهنگی بین واحدهای تحقیق و توسعه

- متناسب کردن کنترل مرکزی در رابطه با مراکز تحقیق و توسعه پراکنده برای اجتناب از دوباره‏کاریها

- تلاش در هماهنگی بین مراکز تحقیق و توسعه

- یکپارچگی و هماهنگی بین تحقیقات پایه ای ،توسعه ای  و کاربردی

- توسعه همکاریهای بین مراکز درراستای بهره مندی مراکز از قابلیتهای ویژه همدیگر

- تعامل با اندیشمندان درمعیارهای جهانی         

4-3- خط مشی های R&D بین بنگاهی

خط مشی های واحدهای R&D  در بنگاهها در راستای فعالیتهای نوآوری، خلق و اشاعه دانش اشکال گوناگونی دارد که به آنها اشاره می کنیم. (Constance| 2005)

-                   خط مشی R&D داخل بنگاه[29]: رابطه تنگاتنگی با مزیت رقابتی شرکت دارد و در این خط مشی، دانش نباید با دیگر شرکتها و یا سازمانها سهیم شود. (شکل7)

-                   خط مشی R&D  با منبع بیرون از بنگاه[30]: برای واکنش به نشانه های اقتصاد جدید، بنگاهها بطور فزاینده ای مجبور به تحقیقات بیرون از مرزهای سنتی شرکت برای منابع خارجی اطلاعات و دانش هستند. آنها اینگونه دانش و اطلاعات را از گونه ای از منابع شامل مراکز خبرگی، مشتریان کلیدی، رقبا و تامین کنندگان پیدا می کنند. (chiesa| 2000). در این حال مرکز R&D بنگاه میزبان فقط نقش نظارتی خواهد داشت. (شکل 8) - خط مشی همکاری[31]: این رویکرد وقتی مفید است که منافع حاصل از نواحی تحقیق ناشناخته یا حاشیه ای هستند. بسیاری از مولفان تاکید کرده اند که وقتی بنگاهها خواهان کسب تکنولوژی جدید و یا کاهش ریسک دانش هستند آنها بیشتر متمایل به تشریک مساعی در روابط از نوع همکاری هستند. (شکل 9)

-                   خط مشی R&D  با منابع بیرون از بنگاه و به فرم همکاری: امروزه بیشتر بنگاهها از شیوه های ترکیبی استفاده می‏کنند تا اینکه متکی به رویکرد منحصر بفردی باشند. در این خط مشی معمولاً واحدهای همکاری R&D سازمانها با یک مرکز خبرگی در ارتباط هستند.(شکل10). همکاری می تواند اشکال گوناگونی داشته باشد: ائتلافها، کنسرسیوم‏ها، شبکه ها و پروژه های R&D  مشترک. 4-4- خط مشی های ائتلافهای استراتژیک

ائتلافهای استراتژیک[32](SA)، توافق همکاری بین دو یا چند شرکت است که طی آن هر شرکت (شریک) حاضر در این نوع همکاری، مستقل باقی‏می‏ماند. به عبارت دیگر، شرکتهای شریک بدون از دست دادن تسلط و اختیار استراتژیک به شرکت خود و با حفظ منافع مربوط به آن، توان‏خود را برای رسیدن به اهداف‏سترگ، گردهم جمع می‏کنند. (Das& Teng|2000)

در ائتلافها، گرد آمدن مهارتها و منابع مورد نیاز از سوی دو طرف می باشد و طی آن، اولا هیچکدام از شرکا، آن پروژه یا فعالیت خاص را به تنهایی انجام نمی دهند و تمام ریسکها و مسائل رقابت را به تنهایی متعهد نمی گردند و ثانیاً هیچ یک از شرکا دست به خرید یا ادغام نخواهند زد.

شرکا باید سطوح بالای مهارتها و تجارب مورد نیاز را دارا باشند. در جستجوی یافتن یک شریک، باید مهارتها، تکنولوژیها و بازارهای شریک بالقوه مورد بررسی قرار گیرد و توجه داشت تا مهارتهایی که توسط شرکا به شرکت گذاشته می شود مکمل هم باشند.(Douma| 2000)

یک اقتصاد بر پایه دانش، مطلوبیتش برای مشتری گرایی، انعطاف پذیری، واکنش سریع و از هم واسازی زنجیره های ارزشی می باشد. این امر مطلوبیت شکل گیری ائتلافها را افزایش می دهد. موانع شکل گیری ائتلافها، ترس از اختلاس و هزینه انتقال دانش بوده است. اما امروزه این موانع کم اثر شده اند چرا که اولاٌ گستره جهانی سیستم مالکیت عقلایی، ترس از حیف و میل دانش را کاهش داده و ثانیاٌ روشهای مناسبتر و هزینه کردن دانش، هزینه های انتقال آنرا به موتلفین کاهش داده است این امر با استفاده از گستره فناوریهای اطلاعاتی حاصل شده است. (Contractor| 2000)

خط مشی های ائتلاف استراتژیک به تغییرات محیطی، قانونی و استراتژی بنگاهها مربوط می شود. ما در اینجا فقط به خط مشهای مدیریت دانایی در بنگاهها می پردازیم:

·                    مشخص کردن و رمز گذاری دارائیهای دانش در بنگاههای صنعتی: بسیاری از کسب و کارهای با تکنولوژیهای پیشرفته و دانش محور با هزینه های ثابت بالا و هزینه های متغیر خیلی پایین مشخص می شوند. دلیل این امر دنباله‏ای از خلق – رمز گذاری و انتقال دانش در استراتژی ائتلاف است. هزینه های خلق دانش می تواند بسیار بزرگ باشد و هزینه های رمزینه کردن آن کوچک باشد. یکبارکه دانش رمزگذاری شد هزینه انتقال آن به دیگر مکان بطور نسبی کوچک خواهد بود. بنابراین وظیفه مدیریت دانش، مدیریت هزینه در دنباله کسب، بکارگیری و انتقال دانش است.

·                    شتاب در نرخ تغییرات فنی: با شتاب در نرخ تغییرات فنی، دوره عمر محصولات کوتاه و تعداد ائتلافها بطور نمایی افزایش پیدا کرده است. وظیفه مدیریت دانش در این ارتباط توسعه همکاریهای خارج سازمانی برای مواجهه با تغییرات آنی و ناگهانی است.

·                    رشد تنوع منابع دانش: بنگاهها بطور فزاینده ای پی برده اند که منابع درونی دانش آنها ناقص است. در این راستا، ائتلافها اسبابی را برای کسب منابع بیرونی دانش تدارک دیده اند. وظیفه مدیریت دانش، ارائه راهکارهایی برای تسهیم بیشتر دانش داخلی با دیگر سازمانها بهره برداری از دانش سازمانهای دیگر است.

·                    تعدیل هزینه ها و ریسکهای R&D : مدیریت دانایی در تعامل با مدیریت R&D می تواند ریسک مربوط به هزینه های صورت گرفته در بخش R&D صنایع دانش محور کاهش دهد. در رویکرد همکاری R&D، نه تنها هزینه‏ها و ریسکها بین موتلفین سهیم می شود بلکه هم افزایی تکنولوژیکی در بین شرکای تحقیق می تواند هزینه کلی پروژه را کاهش دهد در کاربرد تکنولوژی، شرکای ائتلاف می توانند افزایش در بازده مقیاس و صرفه‏های حوزه شبکه ای را تدارک ببیند. این شبکه ها میزان ریسک را نیز در مرحله تجاری سازی کاهش خواهند داد.

خط مشی های ائتلاف استراتژیک، پیامدهای زیر را بدنبال خواهد داشت: (Ostry|1998)

-                   مشتری گرایی انبوه

-                   ارتباط و هماهنگی موتلفین در زنجیره ارزشی که اجازه می دهد ردپایی از فروش، بازار و سایر عرضه کنندگان در یک سیستم باز مهیا شود.

-                   رمزینه شدن دانش در سیستمهای خبره که تسهیم آنرا در میان موتلفین مهیا می سازد. این امر بنگاههای کوچک صنعتی را قادر می سازد تا درآمدهای اضافی ثابتی کسب کنند و به بازارهای خارجی دسترسی پیدا کنند.

-                   معرفی یک جرگه بزرگ از شرکا که تمایل به همکاری موثر دارند.

-                   توانمند سازی بازارهای هدف.

-                   دانش به عنوان منبع مزیت رقابتی، تمرکز اصلی روی نقش مدیریت اثر بخش دانش در داخل بنگاه خواهد داشت.

-                   زمینه ساز بوجود آمدن دانش شراکتی که تمرکز اصلی آن روی توسعه مهارتها و فوت و فن مفید در ائتلافهای آتی خواهد بود.

4-5- خط مشی های همکاریها و تشریک مساعی

فرایند خلق دانش و نگهداری آن هزینه‏بر است. بنابراین بنگاهها لازم است که به صرفه های اقتصادی از طریق تخصص گرایی نایل شدند. (Demz| 1991). به همین جهت است که بنگاههای صنعتی ترجیح می دهند که منابع خود را بسوی فعالیتهای هسته ای متمرکز کنند. برای بدست آوردن چنین صرفه هایی، دو راه‏حل ممکن است: معامله[33]در بازار یا همکاری و تشریک مساعی[34].

وقتی بنگاهها رغبتی به توسعه ظرفیتهای اضافی از خود نشان نمی دهند ولی نیاز به دسترسی نزدیک به فعالیتهای غیرمشابه و تکمیلی دارند، توافقات همکاری اتخاذ می گردد. بر خلاف هزینه های تولید و حمل و نقل، بنگاهها نبایستی بی‏میل به اتخاذ و اجرای یک استراتژی از توافقات  همکاری، حداقل به دو دلیل زیر نباشند:

-                   در نظر گیری این مطلب که تمام بنگاهها بطور یکسان صاحب شایستگیهای فنی نمی شوند بلکه لازم است که چنین قابلیتهایی را خودشان بوجود آورند و آنهم در زمانیکه بنگاهها با افزایش محدودیتهای مالی دست به گریبانند. در این رویه، هزینه های سرمایه گذاری از منابع وصولی آن تفکیک می‏شود و بنابر این زمان می برد تا سرمایه‏گذاری اولیه بازدهی داشته باشد. در اقتصادهای جدید، روابط حاصل از تشریک مساعی محدودیتهای مالی بنگاهها را بوسیله کمک در تسهیم دانش و شراکت در نوآوری، کاهش خواهد داد.

-                   دلیل دوم مربوط به یادگیری است. روابط همکاری ممکن است به شکل سلسله مراتبی باشد. با وجود این، وقتی صداقت در همکاریها جایگزین عدم قطعیت و فرصت طلبیهای احتمالی می شود، وظایف غیر رسمی ممکن است چارچوب پایدارتری را برای فعل و انفعال بوجود آورند. (Lundvall|1988) در این مورد رابطه مصرف کننده-تولید کننده بیشتر وابسته به فرآیندهای نوآوری خواهد بود.

-                   یادگیری، نخستین گام در استراتژی اقتصاد دانایی محور است. یادگیری اشکال گوناگونی می تواند داشته باشد، فعالیتهای تحقیق و توسعه، توسعه مهارت و آموزش. البته جنبه های اصلی یادگیری نیز به توافقات همکاری بین بنگاهها استوار خواهد بود. چرا که صرف هزینه های کلان برای یادگیری برای بنگاههای منفرد مقرون بصرفه نخواهد بود. چنین یادگیری متقابل بین بنگاهها، سه بعد زیر را دارا می باشد:  (Lundvall| 1993)

?               یادگیری فنی وقتی موجود است که تعاملات بین مصرف کنندگان و تولید کنندگان،  درک مناسبی از احتیاجات دو جانبه را تهییج می‏کند.

?               یادگیری ارتباطی[35] مستلزم برقراری کدهای فنی و دانش ضمنی و بخصوص برای شرکای همکاری است.

?               یادگیری اجتماعی، امکان فرصت طلبی را بوسیله ایجاد کدهای رفتاری مشابه محدود می‏کند.

جنبه دیگری از استراتژیهای همکاری در خوشه های صنعت نمود پیدا می‏کند. مفهوم خوشه های صنعت برای اولین بار توسط مایکل پورتر، تبیین شد که در مطالعه وی درباره مزیت رقابتی ملل، ویژگیهای مکانی بعنوان بازیگران اصلی در موفقیت صنایع منطقه ای معرفی شدند. (Porter| 1990)

خوشه ها، گروهی از بنگاههای مشابه و یا مرتبط می‏باشند که در یک منطقه جغرافیایی کوچک تمرکز یافته اند. برای چنین خوشه هایی، آنها باید شامل بنگاههای مرتبط داخلی در مقیاسهای کوچک، تامین کنندگان بخصوص، مهیا کنندگان خدمات، بنگاههایی با صنایع مرتبط و نهادهای مشارکتی (نظیر انجمنهای تجاری، دانشگاهی، مرکز انتقال تکنولوژی و...) باشند. از طریق رقابت و پویایی های بنگاهی، خوشه های صنعت موفق به ایجاد مزیت رقابتی برای بنگاههایی می شوندکه در داخل آنها قرار گرفته‏اند.

توسعه خوشه ای در بسیاری از موارد ارتباط زیادی با اهمیت رشد اقتصاد دانایی محور دارد. فرایندی که چنین انباشتگی صنعت را در مکانهای بخصوصی خلق و نگهداری می‏کند، قسمت سترگی از فرایند خلق دانش است. چنین خوشه های صنعت مایل به منابع پرطراوت نوآوری هم در شراکتهای موجود و هم از طریق خلق کسب و کارهای جدید هستند.خط مشی های بخصوصی بصورت قوانین و راهکارها برای همکاری بنگاهها در خوشه های صنعت وضع شده‏اند: (Porter| 1998)

?                        تشویق بنگاهها به آگاهی از مزایای خوشه ها.

?                        تعهد همیشگی به تشخیص موقعیت رقابتی خوشه ها از طرف بنگاهها.

?                        مقایسه نسبی موقعیت یک خوشه با دیگر خوشه های منطقه ای.

?                        مشخص کردن محدودیتها، موانع و مزیتها.

?                        توسعه آموزش و برنامه های مدیریتی.

?                        تدارک برنامه‏های علمی، ترویجی از طریق موسسات در راستای هماهنگی بین بنگاهها در خوشه‏ها.

?                        هماهنگی با نهادهای منطقه ای.

?                        شراکت فعالانه با دولت.

?                        مشخص کردن شکافهای مربوط در خوشه در راستای تازه واردین (بنگاهها).

?                        گسترده کردن قوانین مرتبط با شمولیت تمام بنگاهها و اجزا خوشه ها.

4-6 خط مشهای نوآوریهای منطقه ای

در اقتصاد های جهانی ، سیستم‏های دانش و نوآوری به آسانی به مرزهای ملّی محدود نمی‏شوند و ساز و کارهای تنظیمی را می‏طلبد. خط مشی های موثر برای تشویق توسعه دانایی محور ، یک پاردایم جدیدی را می‏خواهد که بر روی توسعه منطقه‏ای تاکید دارد که بر پایه هماهنگی نهادی در داخل یک ساختار ناحیه ای بنا می‏گردد و در عین حال باسیستم‏های دانش ملّی و فرا ملّی مرتبط است. نقش دولت در این راستا توسعه حجم انبوهی از اطلاعات و ابزار در زمینه های بخصوص از دانش در نهاد های معین، استقرار محرکهایی برای تغییر و تاکید بر استقرار یک منطقه مناسب است.(Lundvall| 1993 ) خط مشی هایی رقابت پذیری منطقه ای و ظرفیت نواوری خواستار پیشنهادات زیر میباشد: (Porter| 1998 )

?    آرمان اقتصادی برای نواحی بایستی در اعتلای یک حد بالایی از استاندارد و زندگی باشد

?    خلق یک محیط با کیفیت بالای کسب و کار وابسته به پرورش نوآوری و بالا بردن بهره‏وری است.

?    کامیابی یک منطقه وابسته به بهره‏وری تمام صنایع آن می‏باشد.

?    بهره‏وری به آنچه که صنایع در داخل یک منطقه رقابت می‏کنند بستگی ندارد بلکه به چگونگی رقابت وابسته است.

در این میان نقش مدیریت دانایی در بنا کردن اساس نوآوری منطقه ای حائز اهمیت است. مدیریت باید ایده های زیر را ترغیب کند (Demz| 1991 ).

?                    نوآوری یک ورزش گروهی است.

?                    اطلاعات خوب، نوآوری را در دستور کار منطقه ای قرار می‏دهد.

?                    آگاهی ارتباط و ترغیب (دوباره  و دوباره و به کرار)

?                    منطقه ای فکر کنید و منطقه ای عمل کنید.

?                    دیوارها را بین مردم از بین ببرید.

?                    ایده های داغ از مکانهای سرد و بی‏روح بیرون می‏تراود.

?                    از دیگران یاد بگیرد، اما خودتان خلق کنید.

?                    قدرت شبکه ها را از هم باز کنید.

?                    کار( وظیفه) به معنای واقعی هرگز انجام نمی‏شود.

?                    هرکس باید بتواند «چیز بزرگ بعدی» را خلق کند.

مناطق با کیفیت زندگی پائین در جذب بنگاهها و کارگران ضعیف خواهند‏بود. نوآوری آنها پائین و همواره خود را پیرو خواهند دید. در مقابل آن مکانهایی که استراتژی ممتاز در قبال بهبود کیفیت زندگی دارند، مزیتی در جمع‏آوری  و نگهداشت کارگران دانش خواهند داشت که موفقیتشان روزبروز وابسته به آنهاست. خط مشی های کلی در ارتباط با کامیابی مناطق در تولید دانش و فرآیند نوآوری بشرح زیر است: (Romer 2000)

?                     استراتژی‏های اقتصادی باید روی خلق دانش تمرکز پیدا کند. نه تنها در دانشگاهها و آزمایشگاهها بلکه باید در کل سطوح کسب و کار نیز چنین باشد.

?                     مناطق و نواحی آنچنان ضعیف نیستند که نتوانند سرنوشت اقتصادیشان را تحت تاثیر قرار ندهند. بازخوردهای منفی و الگو توسعه بی نظم از رشد دانایی محور بیانگر این است که بعضی اقدامات، غرامت سنگینی را بدنبال خواهد داشت. در چنین صورتی مشکل و حتی غیر ممکن خواهد بود بدانیم چه چیز کار خواهد کرد.

?                     مسیر وابسته به کیفیت رشد بدان مفهوم است که فرقهای رشد آتی در قسمت اعظمی به دانش و خبرگی پایه وابسته خواهند بود و مناطق باید استراتژی های خود را روی چنین پایه ای جستجو کنند.

?                     ایده ها از هر نوع –کوچک و بزرگ- نقش اساسی در رشد اقتصادی بازی می‏کنند. در بسیاری از شیوه ها، ساختاردهی کسب و کارها با ترغیب نوآوری بوسیله کارگران خط مقدم به اندازه اهمیت اقتصاد دانایی محور و در تعهد به تحقیقات علمی است.

?                     شبکه های نوآوری منطقه ای، سازوکارهای لازم را بر اساس سازمانهای منطقه ای در راستای افزایش مشارکت در خلق دانش و مدیریت دانش موثر مهیا می‏کنند. در این میان لازم است تا شکاف بین مدیریت نوآوری و دانش منطقه ای از بین برداشته شود. چنین امری مستلزم برنامه ریزیهای آتی و فرایند آینده‏نگری در تبیین استراتژی های منطقه ای است.

بطور خلاصه برخی خط مشی های نوآوری که ارتباط تنگاتنگی با خط مشی های علم و تکنولوژی دارند و در نقش آفرینی موثر بنگاهها در یک اقتصاد دانایی محور سهیم هستند به قرار زیر است: (Rosenfeld| 1996)

?   تحریک رقابت، تحریک همکاریهای بین‏المللی بین بنگاهها.

?   انسجام و پیوستگی: پیشرفت سطح تکنولوژی از مناطق کمتر توسعه یافته.

?   مقررات جهانی درباره حقوق مالکیت معنوی، پروژه های تجاری بزرگ بین‏المللی.

?   تبیین شاخصهای جدید نوآوری، پروژه های OECD در اقتصاد دانایی محور، سیستم های ملّی نوآوری و تکنولوژی و رقابت پذیری

?   پروژه های تجاری مالی از طریق یافته های برنامه های علم و تکنولوژی

?   اعمال مهندسی معکوس

?   توسعه پروژه های خوشه ای.

 

4-7- خط مشی های اشاعه دانش تکنولوژیکی

دانش در طی فعالیتهای نوآوری R&D بعلاوه از طریق کوششهای یادگیری پیوسته، انباشته می‏شود. پیشرفت اقتصادهای صنعتی نیز در سالهای اخیر بیشتر از طریق مدلسازی رشد درونی میسر شده است. اولین تلاشها برای مدل کردن رشد درونزا بطور صریح در انباشتن دانش بوجود آمده است (Romer| 2000). در چنین چارچوبی، تجزیه و تحلیل موقعیت صنعتی دانش تکنولوژیکی یک موضوع مهم است. دو رویکرد بایستی در نظر گرفته شود. نخست، فرایند تولید تکنولوژیکی وابسته به روابط اقتصادی موجود است. این روابط شخص می‏سازد بنگاهها چگونه یاد بگیرند، وابستگیهای داخلی خود را مشخص سازند و فوت و فن تکنولوژیکی جدید را ایجاد کنند. یک مدل از جریانهای تکنولوژیکی بین بخشی، ارزیابی موارد زیر را مهیا می‏کند: (Bernstein|1989)

-                   سطح R&D

-                   سر ریزی دانش در عرض صنعت

-                   اشاعه نوآوریها در بین بخشها

بنابراین این رویکرد بر این نکته تاکید دارد که چگونه سازمانها یا فعالیتهای سازمانی، وابستگیهای داخلی تکنولوژیکی را مشخص می‏کند. در این رویکرد، ساختار صنعتی جهت جریانهای تکنولوژیکی، اهمیت محدودیتها روی یک بخش خاص و نیاز گلوگاهها به بهبود از طریق نوآوریهای تکنولوژیکی را توضیح می‏دهد و بنابراین بیانگر موقعیت دانش صنعتی در سیستم است.

رویکرد دوم در ارتباط با موقعیت‏یابی دانش صنعتی بوسیله مرور ادبیات ویژگیهای فعالیتهای تکنولوژیکی بنگاهها پیشنهاد می‏شود. چنین فعالیتهایی یا بعنوان یک فرایند حل مساله مورد بررسی قرار می‏گیرند و یا یک فرایند تجربه گرایی را تبیین می‏کند. این فعالیتها ویژگیهای مجزایی دارند:

-                   آنها به اجزای تکنولوژیکی موجود وابسته هستند. سهولت  در نوآوری بطور نسبی به اندازه شکاف تکنولوژیکی وابسته است. به  همین جهت این رویکرد به بازده افزایش تطبیقی وابسته است.

-                   آنها تحت تاثیر فعالیتهای صنعتی (فرایندها و محصولات) و دانش موجود بنگاهها قرار می‏گیرند. این دانش بطور قوی متمایز و پایدار است و با محصولات عمده بنگاه در ارتباط است.

از آنجائیکه دانش تکنولوژیکی نمایانگر سرمایه انسانی و سرمایه سازمانی است، ترکیب این دانش در شبکه های داخلی صنعتی برای تولید کالاهای جدید، صنایع متعددی را در هسته یک دانش تکنولوژیکی سهیم می‏کند. به همین جهت مهترین خط مشی اشاعه دانش تکنولوژیکی، استراتژیهای مربوط به ایجاد خوشه های تکنوصنعتی به عنوان یک گروه از صنایعی است که یک دانش تکنولوژیکی مشترکی می‏باشند. این خوشه ها علاوه بر ایجاد روابط متقابل بین بنگاههای صنعتی در زمینه های نوآوری و فعالیتهای R&D به تسهیل جریانهای تکنولوژیکی، مبادله و انتقال تکنولوژی در بین بنگاههای داخلی و صنایع خارج از خوشه ها کمک شایانی می‏کنند. (Bergeron|1998)

خط مشی های اشاعه دانش تکنولوژیکی در سه جنبه اهداف، کارکردها و ماهیتها و بر محوریت تکنولوژی، سازمان، صنعت و مناطق تقسیم‏بندی می‏شوند. جداول 2و 3و 4 این خط مشی ها را تبیین می‏کنند.

 

 

 

 

جدول 2: خط مشی های اشاعه دانش تکنولوژیکی بر اساس اهداف

 

جدول 3: خط مشی های اشاعه دانش تکنولوژیکی بر اساس کارکردها

 

جدول 4: خط مشی های اشاعه دانش تکنولوژیکی بر اساس ماهیتها

 

 

 

5- جمع‏بندی

دانش، امروزه بعنوان نیروی محرک بهره‏وری و رشد اقتصادی، بر روی اطلاعات، تکنولوژی، یادگیری و نقش آنها در عملکرد اقتصادی عمل می‏کند. تعریفی که جامع و کامل برای اقتصاد دانایی محور باشد در برگیرنده سطوح متفاوتی است:

  تولید دانش با نوآوری پایدار و مستمر.

  اشاعه دانش به تمامی اعضای جامعه.

  استفاده مشوقانه از دانش علمی در هر ناحیه ای از زندگی (بخصوص در تکنولوژی و سازمانها)

  آموزش جامعه بر این نوع اقتصاد از طریق سیستم آموزش و تحلیل بر پایه نوآوری و تحقیقات.

  ضرورت پویایی در بازارهای بین‏المللی.

ریشه های مدیریت دانایی در نوآوری، مدیریت اطلاعات، سیستمهای دانش محور، سرمایه های فکری، سازمان یادگیرنده و تبادل تجاری نهفته است. در فرآیند خلاقیت و نوآوری، دانش جدید خلق می‏شود که می‏تواند منجر به تعییرات جزئی یا ریشه ای در فرایند تولید یا محصول گردد. واحدهای تحقیق و توسعه در سازمانها نیز در پیشرفت سطح علم و تکنولوژی، بنگاهها را بطور فزاینده ای مجبور به همکاری و تامین منابع از بیرون بنگاهها کرده است. اغلب این همکاریها در اشکال ائتلافها، کنسرسیومها، شبکه ها و پروژه های R&D مشترک تجلی پیدا می‏کند.

چهار رکن اصلی خط مشی پشتیبانی از اقتصاد جدید در ارتباط با مدیریت دانایی و فعالیتهای نوآوری عبارتند از:

?                        سرمایه‏گذاری در بنیادهای اقتصاد جدید، بخصوص در آموزش، تحصیل و تحقیقات علمی و تکنولوژیکی.

?                        خلق یک رژیم تجاری و تنظیمی منعطف‏پذیر و باز که از رشد و نوآوری پشتیبانی می‏کند. (شامل خط مشی‏های IT)

?                        توسعه خط مشی هایی برای نیروی کار با داشتن ابزاری که آنها لازم است در یک محیط اقتصادی در حال تغییر بطور پیوسته هماهنگ، تطبیق و موفق شوند.

?                        تجدد و دیجیتالی کردن دولت برای واکنش و انعطاف پذیری سریع.

مدیریت دانایی با پشتیبانی از فعالیتهای R&D و فرایند نوآوری در سازمانها، نقش برجسته ای در تصمیم‏سازی در یک اقتصاد دانایی محور بازی می‏کند. فرایند این تصمیم گیریها باید موارد زیر را در نظر بگیرد:

?  هدف صریح: بهبود استانداردهای زندگی- اگر افزایش در درآمد (کارکنان) همراه با زوال کیفیت زندگی باشد، سطح استاندارد زندگی بهبود نمی یابد. در این اقتصاد استاندارد زندگی شامل سطح درآمد، توزیع درآمد و کیفیت زندگی است.

?  حقیقت اصلی: درک اقتصادهای منطقه‏ای- اتکا به مزیت های منطقه‏ای، در یک جهان بسرعت در حال تغییر بسیار خطرناک است.

?  توافق عمومی: اتخاذ استراتژیهای منطقه‏ای- حوزه عملیات پایداری یک اقتصاد در تعامل با آموزش، مقررات، برنامه‏ریزی و زیرساختهاست.

?  محرکهای خوشه ای: سازماندهی بواسطه خوشه ها- استراتژیهای توسعه لازم است ساختار رقابت پذیری خوشه ها را تبیین کنند.

?  تمرکز روی نوآوری: تاکید روی نوآوری و خلق دانش- شاخص اصلی موفقیت بلند مدت، استمرار در خلق دانش است.

?  میثاق: نیازهای منحصر به فرد در خور ارزشهای منطقه ای- هر منطقه باید مجموعه متفاوتی از فرصتهای توسعه را داشته باشد. استراتژیهای موفق، منعکس ‏کننده اختلافها در فرقها خواهند بود. یک استراتژی کلی یا تک بعدی، بسیاری از فرصتها را برای رشد اقتصادی محلی از دست خواهد داد.

?  نگاه رو به جلو: آماده کردن اقتصاد برای آنچه خواهد بود نه آنچه بوده است- آزمایش تکرار موفقیتهای گذشته یا کپی کردن استراتژیهای جاری از رقبا ممکن است نسبت به این حقیقت که محیط رقابتی آنها متفاوت می‏باشد، بی واکنش باشد.

?  پایداری: آمادگی تحمل پذیری در کامیابی کیفیت و زندگی- از آنجا که کیفیت زندگی قسمت ذاتی کامیابی اقتصادی است و جزء عوامل برای جذب و نگه داشت نیروی کار دانش محور است، استراتژیهای اقتصادی که پایدار نیستند و منابع را تهی می‏کنند، ممکن است وضع جامعه را بدتر کنند.

?  اندازه پذیر بودن: محکهای شفاف برای اندازه‏گیری پیشرفتها- استراتژیهای موثر اقتصادی باید محک‏های قابل اندازه‏گیری برای نشان دادن عملکرد در طی زمان وتصمیم گیری درباره اثر بخشی استراتژی بصورت بازخوردهای مناسبی فراهم ببینند.

 

6- نتیجه‏گیری

فرایند جهانی شدن وتغییرات سریع نوآوریهای تکنولوژیکی، تغییرات شگرفی در ساختار صنعت بوجود آورده و باعث تاثیر گذاری بر بازارها و اقتصادهای جهانی بعلاوه روابط کسب و کار شده است. در نظریات رشد جدید، دانش بعنوان اساس مزیت رقابتی تشخیص داده شده است و تغییرات در کسب و کار جهانی همراه و به موازات افزایش فناوریهای اطلاعاتی رخ داده است. یک اقتصاد دانایی محور در ارتباط با خلق، توزیع و بهره‏برداری از دانش نقش نافذ در تولید ثروت ایفا می‏کند.

ما در این این مقاله ضمن تبیین مفاهیم ویژگیهای اقتصاد دانایی محور به نقش مدیریت دانایی در راستای ظرفیت بکارگیری دانش در بنگاهها پرداختیم. در اقتصاد دانایی محور، توانایی در استمرار خلق دانش و فرایند یادگیری پیوسته اصل مسلم است و ما سازو کارهای فرآیند نوآوری و فعالیتهای تحقیق و توسعه در بنگاهها را در این زمینه تبیین کردیم. خط مشی های مدیریت دانایی را در یک اقتصاد دانایی محور که روی فعالیتهای R&D و فرایند نوآوری برای خلق، اشاعه و بکارگیری دانش تمرکز دارد در خط مشی های واحدهای R&D (نحوه استقرار و همکاری آنها در سطح جهانی)، خط مشی های ائتلاف استراتژیک، خط مشی های همکاری و تشریک مساعی، خط مشی های نوآوری منطقه ای و خط مشی های اشاعه دانش تکنولوژیکی ارائه کردیم. این خط مشی ها همگی بیانگر نوعی اتحاد، ائتلاف و همکاری در بین واحدهای تحقیق و توسعه در تبیین فرایندهای نوآوری برای واکنش به فشارهای رقابتی اقتصاد جدید می‏باشد که وظیفه تسهیل و هماهنگی در اعمال و کارکردهای چنین روابطی بر عهده مدیریت دانایی است.

مطالعات بعدی در این راستا می‏تواند به ارائه چارچوبهای خط مشیی جدید در ارتباط با استراتژیهای واحدهای تحقیق و توسعه در بنگاهها در یک اقتصاد دانایی محور و بخصوص بعد نوآوریهای منطقه ای و با تکیه بر خوشه های صنعت، خوشه های تکنوصنعتی و خوشه های تکنولوژیکی معطوف گردد.

 

7- فهرست منابع و مآخذ

 

 

Arrow|k.(1962)|The economic implications of learning by doing|Review of economic studies 28.155-173.

Bernstein|J.I.(1989)|The struncture of Canadian inter-industry R&D|Spill-overs|and the rates of return to R&D.J.Industrial Econ|315-328.

Bergeron|S.(1998)|location of innovating activies|industrial structure and nechno_industrial clusters in the French economy|Research Policy 26|733-751.

Black|S.E. & L.M.Lynch(2000)|Whats driving the new economy :The benefits of workplace innovation|NBER working Paper  7479.

Cheisa|V.(2000)|Selecting sourcing strategies for technological innovation:An empirical case study|J.Oper.Prod.Manag.20(9)|1017-1037.

Constance|V.(2005)|Knowledge management in the forest product industry:the role of centres of expertise |computers and electronics in Agriculture 471|167-184

Contractor|F.J&Lorange|P.(2002)|The growth of alliances in the knowledge-based economy|International Business Review 11|485-502.

Coock|P.(1996)The new wave of regional innovation networks|Small business economics 24|272-294.

Darroch|J.&McNaughtion|R.(2002)|Examing the link between knowledge Management practices and types of innovation|J.Intellect.Capital 3(3)|210-222.

Das|T.K& Teng|B.S.(2000)|A Resource-based Theory of strategic alliances|S.og mang.28(1)|31-61.

Davis|S. & Botkin|J. (1994) | The coming of knowledge-based business|The Harvard Business Review|Sep/Oct|165-171.

Demz|H.(1991)|The Theory of the firm revisited|Oxford university press|New York.

Dennis Adcock (1999)Marketing & strategies for competitive Advantage Management |125-160.

Douma|M.V.(2000)|Strategic alliances:Managing the dynamics of fit|long Range planning 33|579-598.

Duffy|J.(2000)|knowledge management :To be or not to be?Journal of information Management 34(1)|64-67.

Eldered|E|McGrath|M(1997):Comericializing NewTechnology-I(1997)|Research Technology Management|40|2|29|33.

Godin|B.(2004)|The new economy :What the concept owes to the OECD|Research Policy 33|679-690.

Greenspan|A.(2000)|Remark by chairman | [ http://www.federalreserve.gov/broaddocs/speeches/2000/20000427.htm ]

Held|G.(1992)|Network management : Techniques|Tools and systems|Wiley|chichester|UK.

Hirotuka and Ikujiro|Nonaka|(2004)|hitosubashi on knowledge Management-P29

Juniper|J.(2002)|Universities and collaboration within complex|uncertain knowledge-based economics|crirical Perspectives on Accounting 13|747-778

Krugman|P.(1994)|Peddling prosperity:Economic Sense and Nonsense in the age of diminished expectations.New York|W.W.Norton.

Lundvall|B.(1993)|Explaning inter-firm co-operation and innovation:The embedded firm|Routledge|London.

Lundvall|B.(1998)|Innovation as an interactive process:from user-producer interaction to the national system of innovation |Technical chang and economic theory|Printer Publishes|London.

McAdam|R.(2000)|Knowledge Management as a catalyst for innovation within organizations|knowledge and process Managemenet 7(4)|233-241

Myers|M;Smith (1999)|Xerox:The global Market and Technology innovator|Bouller|New York|Springer|299-315.

Nanoka|I.&Tackeuchi|H.(1995)|The knowledge-creating company|oxford press|New York.

Nissen|M.&kamel|k.(2000)|Integrated analysis and design of Knowledge systems and processes|Information Recource Management Journal|24-43.

North|D.C.(1996)|Institutions|Institutional changed and economic performance|Cambridge university press.

OECD|(2000)|A New economy ? The changing role of innovation and information Technology in growth|Paris

Ostry|S.(1998)|Technology|Productivity and the multinational enterprise|Journal of inter.Business studies 29(1)|85-100.

Parikh|M.(2001)|Knowledge management framework for high-tech research and development.Engineering Management Journal 13(3)|27-33.

Parker|H.(2000)|Interfirm collaboration and the new product development process|Industrial Management and data systems 100(6)|255-260

Pearce(1989)|The internationalizations of Research and development by Multinational Enterprises|Macmillan|Baasing Stroke.    

Porter|M.E.(1990)|The compectitive advantage of nations|New York|Free press Porter|M.E.(1998)|clusters and new econimcs of competition|Harvard Business Review|77-90.

Pyo|S.(2005)|Knowledge map for tourist destinations-needs and implications|Tourism Management 26|583-594.

Romer |P.M.(1998)|Innovation:The new pump of growth|blueprint:ideas for a new century|winter.

Romer|P.M.(2000)|Time:It Really is Money information week : (Sep).P396Solow|R.M.(1956)|A Contribution to the Theory of economic growth|Quartery journal of economics 70(1)|65-94.

Rosenfeld|S.A.(1996)|Does co-operation enhance competitiveness? Research Policy 25|247-263.

Schumpeter|J.A.(1934)|The theory of economic development|Oxford university Press.

Solow|R.M.(1997).learning from “learning by doing”-lessons for economic growth|Stanford university press|CA.

Somachi|N.& Igel|B.(2005)|Managing knowledge though collaboration|Technovation 25|1173-1182.

Tarek|Mkhali|louis AA.Lefe Bute(2001)|Management of Technology P|150.99.117.

Thurow|L.(1999)|Building Wealth:The new rules for individuals|companies and nations in the knowledge-based economy|New York|Harper Collins.

Turban|E.&Aronson |J.E.(2001)|Decision support systems and intelligent systems|Englewood|NJ:Prentice|Hall.

Von Hipple|E.(1998).The source of innovations|oxford university press|New York.

Wyckoff|A.(1996)|The growing strength of services|OECD observer|June/July.11-16.

Yogesh Malhotra(2000)|Knowledge Management and virtual organizations|162-179.

Yuva|J.(2002)|Knowledge Management:The supply chain nerve centre.Inside Supply Chain Mng.(July)