طراحی وب سایت مشاورین املاک بهبود

شیوع اختلالات تنه و ستون فقرات در دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر تهران 1379- 1377

         فریده دهقان منشادی^*1، مینو خلخالی زاویه¹، یدا... محرابی2

خلاصه

سابقه و هدف: اختلالات تنه و ستون فقرات نظیر اسکولیوز، پشت گرد شده، عدم تقارن شانه‌ها به دلایل وضعیتی، ثانویه به اختلالات ساختمانی دیگر، بدنبال بیماری‌های عصبی عضلانی و یا به شکل ایدیوپاتیک در دوران نوجوانی شیوع دارند. شناخت زود هنگام این اختلالات با استفاده از روش‌های غربالگری و بررسی عوامل مؤثر، از پیشرفت آن‌ها و ظاهر شدن تغییر شکل‌های شدید جلوگیری می‌نماید. هدف پژوهش حاضر تبیین شیوع ناهنجاری‌های ستون فقرات و تنه در بین دانش‌آموزان دختر و پسر دورة متوسطه شهر تهران بود. علاوه بر این تعدادی از عوامل زمینه‌ای و محیطی مؤثر در بروز این اختلالات هم مورد بررسی قرار گرفتند.

مواد و روش‌ها: این مطالعه بر روی 2075 دانش‌آموز با دامنه سنی 20-13 سال (1/1 ± 91/15) انجام گرفت. از این تعداد 1160 نفر دختر و 915 نفر پسر بودند. این دانش‌آموزان بطور تصادفی از پنج منطقه آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شده بودند. تکنیک اجرای این تحقیق به روش مصاحبه و مشاهده بود. برای هر فرد مورد آزمایش پس از ثبت مشخصات عمومی ابتدا متغیرهای مصاحبه‌ای شامل: اندام غالب، سابقه خانوادگی اسکولیوز، سابقه درد پشت، نوع میز و صندلی در مدرسه و نحوه انجام تکالیف در منزل با توجه به اظهارات دانش‌آموز در پرسش‌نامه ثبت می‌شد. سپس اندازه‌گیری‌ها انجام می‌گرفت که شامل قد، وزن، قد نشسته، بررسی تقارن شانه‌ها و لگن، وجود اسکولیوز، پشت گرد شده و زاویه لوردوز کمری بود.

یافته‌ها: شیوع کلی اختلالات تنه و ستون فقرات 3/46% بود که به تفکیک عبارت بودند از: عدم تقارن شانه‌ها 17%، انحراف طرفی لگن 8/7%، اسکولیوز ساختمانی 4/3%، اسکولیوز وضعیتی 9/4%، پشت گرد شده 2/13%. انجام تکالیف در منزل در وضعیت دراز کشیده روی زمین سبب افزایش درصد شیوع و در مقابل استفاده از میز تحریر سبب کاهش درصد شیوع در مقایسه با مقدار متوسط آن شده بود. در دانش‌آموزانی که در مدرسه بر روی نیمکت می‌نشستند، درصد اسکولیوز و پشت گرد شده در مقایسه با دانش‌آموزانی که از صندلی یک نفره استفاده می‌کردند بیشتر بود، اما زاویه لوردوز کمری کاهش یافته بود.

نتیجه‌گیری: به طور خلاصه براساس یافته‌های پژوهش حاضر، درصد شیوع اسکولیوز ساختمانی با میانگین سایر جوامع هم‌خوانی دارد اما به نظر می‌رسد که شیوع کلی اختلالات پوسچرال تنه و ستون فقرات در جامعه مورد بررسی، در مقایسه با سایر جوامع بالاتر باشد. محققین بر لزوم اجرای مداوم و گسترده برنامه‌های غربالگری مدارس و هم‌چنین ارائه آموزش‌های لازم جهت تصحیح پوسچر و نحوه انجام تکالیف در منزل تأکید دارند.

واژه‌های کلیدی: ستون فقرات، تنه، دانش‌آموزان، شیوع، تهران.

مقدمه

مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که شناخت زود هنگام اختلالات ستون فقرات و تنه (از قبیل اسکولیوز، کیفوز، هیپرلوردوز، عدم تقارن شانه‌ها، انحراف لگن و پشت گرده شده) که در سنین نوجوانی شیوع دارند. از پیشرفت آن‌ها و ظهور تغییر شکل‌های شدید جلوگیری می‌کند
[8،9،10،14،19] این نکته به خصوص در مورد اسکولیوز ایدیوپاتیک مطرح است. بروز این اختلال در سنین رشد مشکلات شدید قلبی – تنفسی برای بیمار فراهم آورده و نرخ میرایی و ابتلا را افزایش می‌دهد [8،11،20]. در سال 1955 میلادی دکتر شاندز پنجاه هزار میکروفیلم را که جهت غربالگری بیماری سل تهیه شده بود برای اسکولیوز هم به کار برد. بر اساس این مطالعه شیوع انحناهای توراسیک بزرگ‌تر از 10 درجه در افراد بالای 14 سال 9/1% و در سنین بالاتر 5/0% بدست آمد.0در یک مطالعه دیگر زئوسکی و کامزا با بررسی 1500 رادیوگرافی، شیوع کلی اسکولیوز را 7/3% ذکر کردند

مواد و روش‌ها

این مطالعه از نوع توصیفی – تحلیلی بود که در فاصله سال‌های 1379-1377 بر روی 2075 دانش آموز دختر و پسر دورة متوسطه شهر تهران انجام گرفت. دامنة سنی شرکت کنندگان 20-13 سال ( 1/1 ± 91/15) بود. روش نمونه‌گیریدو مرحله‌ای بود، که در دز مرحله دوم  از روش تصادفی - منظم استفاده شد. بدین ترتیب که پنج منطقه آموزش و پرورش شهر تهران بطور تصادفی از میان مناطق 20 گانه انتخاب شدند که عبارت بودند از مناطق 1، 5، 6، 11 و 19. از هر منطقه 3 دبیرستان دخترانه و 3 دبیرستان پسرانه به طور تصادفی انتخاب شدند. در نهایت تحقیق بر روی 1160 دانش آموز دختر و 915 دانش آموز پسر انجام گرفت. در این تحقیق، علاوه بر فرم اطلاعاتی، از ابزار وسایل زیر جهت معاینات و اندازه‌گیری‌ها استفاده گردید: ترازو جهت اندازه‌گیری وزن، انحراف سنج جهت بررسی تقارن شانه‌ها و لگن ]3،2[، شاخص جهت مشخص نمودن زوائد شوکی مهره‌ها، شاقول جهت تعیین راستای مهره‌ها و خط‌کش انعطاف‌پذیر به منظور ترسیم انحنای کمر[4].

تکنیک اجرای تحقیق به روش مصاحبه و مشاهده بود. برای هر فرد پس از ثبت مشخصات عمومی، ابتدا متغیرهای مصاحبه‌ای شامل اندام غالب، سابقة خانوادگی اسکولیوز، سابقة درد پشت، نوع میز و صندلی در مدرسه، نحوة انجام تکالیف در منزل و وضعیت بلوغ با توجه به اظهارات فعلی دانش‌آموز در فرم اطلاعاتی درج می‌گردید. در مرحلة بعد با استفاده از ابزار اندازه‌گیری که به آن‌ها اشاره شد و هم‌چنین به کارگیری روش‌های استاندارد ]30،24،16،13[، اندازه‌گیری‌ها انجام گردید.در نهایت پس از جمع‌آوری اطلاعات بررسی‌های آماری با استفاده از نرم‌افزار SPSS/Win انجام گرفت. برای تجزیه و تحلیل نتایج علاوه بر آمار توصیفی از آزمون مجذور کای استفاده گردید.

نتایج

جدول (1) نتایج مربوط به آمار توصیفی را نشان می‌دهد. تمام نمونه‌های مورد بررسی در هنگام معاینه بالغ شده بودند. در 99% موارد اندام غالب راست و در 1% بقیه اندام غالب چپ بود. 5/94% از دانش آموزان در کلاس درس بر روی نیمکت می‌نشستند و 5/5% از صندلی یک نفره استفاده می‌کردند. نحوه انجام تکالیف در منزل بدین ترتیب بود: میز تحریر 34%، دراز کشیده بر روی زمین 5/46%، دراز کشیده بر روی تخت
 7/3%، نشسته بر روی مبل 1%، نشسته بر روی زمین با استفاده از میز کوتاه 1%،  وضعیت متغیر 14%. در مجموع
6/1% از نمونه‌ها سابقه خانوادگی اسکولیوز و 7/19% سابقه درد پشت داشتند. شیوع کلی اختلالات تنه و ستون فقرات 3/46% بود که به تفکیک عبارت بودند از:عدم تقارن شانه‌ها 17%، که از این تعداد 7/54% دختر و 3/45% پسر بودند. انحراف طرفی لگن 8/7%، که از این تعداد 9/42% دختر و 1/57% پسر بودند.

 اسکولیوز اعم از وضعیتی یا ساختمانی 3/8% ، که از این تعداد 6/52% دختر و 4/47% پسر بودند.پشت گرد شده
2/13%، که از این تعداد 5/79% دختر و 5/20% پسر بودند. هم‌چنین زاویه لوردوز کمری در دختران ْ95-8 (متوسط
 ْ75/42) و در پسران 13/94-0 (متوسط ْ4/31)بود.

در بررسی روابط بین متغیرها نتایج زیر مشاهده گردید: عدم تقارن شانه‌ها و پشت گرد شده در دختران بیش از پسران بود (00001/0 =  p)، در حالی که انحراف لگن در پسران ب
یشتر دیده شد (00001/0 = P). در مورد اسکولیوز هر
چند تعداد افراد مبتلا در دختران بیشتر بود، این اختلاف به لحاظ آماری معنادار نبود. در افرادی که دچار عدم تقارن شانه‌ها بودند، شیوع انحراف لگن، اسکولیوز و پشت گرد شده بیشتر بود (03/0 = p). شیوع اسکولیوز در افرادی که انحراف لگن داشتند بیشتر بود (017/0 = p). داشتن سابقه خانوادگی اسکولیوز و سابقه درد پشت هم با شیوع اسکولیوز رابطه معنادار مثبت نشان داد (00001/0 = p). جدول (2) درصد شیوع اختلالات تنه و ستون فقرات برحسب وضعیت‌های مختلف انجام تکالیف در منزل نشان می‌دهد. در افرادی که در حالت درازکشیده بر روی زمین تکالیف خود را انجام می‌دادند، سابقه دردپشت و پشت گرد شده بیشتر بود (به ترتیب با 00001/0 = p و 04/0=p). درصد شیوع اختلالات تنه و ستون فقرات برحسب وضعیت نشستن در مدرسه در جدول (3) مشاهده می‌شود. شیوع اسکولیوز در افرادی که در مدرسه بر روی نیمکت می‌نشستند بیشتر بود. (008/0 = p). هم چنین در این گروه داشتن سابقه درد پشت و درصد اختلال پشت گرد شده هم بالاتر بود (00001/0 = p). زاویه لوردوز کمری با جنس نمونه‌ها ارتباط معنی‌دار نشان داد (00001/0 = p). به طوری که میانگین این زاویه در دختران بیشتر بود. هم‌چنین در افرادی که عدم تقارن شانه‌ها، انحراف لگن، اسکولیوز و پشت گرد شده داشتند، زاویه لوردوز کمری بیشتر بود، به ترتیب با (00001/0 = p)، (017/0 = p)، (01/0 = p) و (001/0 = p). طول قد نشسته با وجود اسکولیوز (اعم از ساختمانی یا وضعیتی) رابطه معنادار داشت (00001/0 = p). یعنی در افرادی که قد نشسته بیشتری داشتند، شیوع اسکولیوز بیشتر بود. با افزایش سن درصد اسکولیوز افزایش می‌یافت (01/0 = p). اندام غالب (راست یا چپ) با هیچ یک از اختلالات مورد بررسی ارتباط معنی‌دار نشان نداد.

جدول (1): نتایج مربوط به شاخص‌های فردی مورد بررسی در دانش آموزان

جدول 2 : درصد شیوع اختلالات تنه و ستون فقرات در وضعیت‌های مختلف انجام تکالیف در منزل

جدول 3: درصد شیوع ناهنجاری‌های ستون فقرات برحسب وضعیت نشستن در مدرسه:

 همانطور که ملاحظه می‌شود، نشستن بر نیمکت درصد بروز اختلالات ستون فقرات را افزایش می‌دهد (05/0 p?)

بحث

مطالعه حاضر نشان داد که 3/46% از نمونه‌های مورد بررسی دارای اختلالات تنه و ستون فقرات بودند. این رقم در کشور هلند بر روی کودکان یازده ساله 7/48% بدست آمد ]15[. در مطالعه نیسینن هم تنها 20% نمونه‌های مورد بررسی تقارن کامل در تنه داشتند ]22 [، با این وجود بررسی دیگری نشان داد که درصد غیر قرینگی و عدم تقارن تنه 25% بوده است ]8[. تفاوت‌های مشاهده شده در آمار فوق را می‌توان علاوه بر تأثیر اختلافات نژادی، فرهنگی، آنتروپومتریکی و جغرافیایی به تفاوت در روش‌های اندازه‌گیری، میزان حساسیت ابزار مورد استفاده و گروه‌های سنی مورد مطالعه نسبت داد. از مجموع
 3/8% اسکولیوز، در 4/3% موارد تست خم شدن به جلو مثبت بود. یعنی اسکولیوز ساختمانی وجود داشت. اسکولیوز ساختمانی در دختران دانش‌آموز در مطالعه حاضر 18/2% بود که در مقایسه با آمار خانم نظم آرا بر روی دختران 9 ساله
(1/0%) و دختران 15 ساله (4/0%)، بسیار بالاتر می‌باشد ]5[ نتایج ما به آمار ارائه شده توسط ویلنر در دختران دانش‌آموز سوئدی (2/3%) نزدیکتر می‌باشد ]28[. شیوع اسکولیوز ساختمانی در پسران 22/1% به دست آمد که با وجود تفاوت با درصد شیوع دختران به لحاظ آماری معنی‌دار نبود. بالاتر بودن شیوع اسکولیوز ساختمانی در دختران در مطالعات گذشته هم گزارش شده است]22،15،6[. هرچند که برخی از تحقیقات شیوع یکسان را در دو جنس نشان داده‌اند ولی اظهار داشته‌اند که اسکولیوزهای شدید در دختران شایع‌تر است ]27،18[. براساس یافته‌های پژوهش حاضر، درصد شیوع اختلالات تنه از قبیل عدم تقارن شانه‌ها و پشت گرد شده در دختران بیش از پسران بود. علل احتمالی علاوه بر تفاوت‌های ساختاری در دو جنس، کم تحرکی و پوسچر غلط دختران در سنین بلوغ، عدم دسترسی به امکانات و فضاهای ورزشی و محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی می‌باشند.

ارتباط مثبت بین وجود انحراف لگن و عدم تقارن شانه‌ها با درصد شیوع اسکولیوز که در این مطالعه دیده شد، در بررسی دیکسون هم گزارش شده است. وی معتقد است که نیمی از موارد اسکولیوز مشاهده شده ناشی از انحراف طرفی لگن است[8]. هم‌چنین با توجه به شیوع بالای درد پشت (7/19%)، در تحقیق حاضر و ارتباط مثبت آن با شیوع اسکولیوز و پشت گرد شده، ضرورت پرداختن به این عامل به عنوان شاخص هشداردهنده در سنین مدرسه مطرح می‌گردد. میانگین زاویه لوردوز کمری به دست آمده در این بررسی در جمعیت دختران( ْ75/42 )، با نتایج مطالعات قبلی انجام شده در جامعه زنان کشورمان هم‌خوانی دارد: خانم معدنچی ْ82/45 (سال 1372) و آقای موسوی ْ41/43 (سال 1377)، ولی با مقادیر به دست آمده در سایر جوامع از جمله بررسی‌های لوین و یوداس در سال 1996 که مقدار لوردوز را به ترتیب ْ8/31 و ْ7/52 گزارش کردند ]30،20،4[ و بررسی دیگر لوین در سال 1997 که میانگین لوردوز را ْ9/50 بدست آورد، متفاوت است ]4[. با توجه به تفاوت‌های آنتروپومتریکی و گروههای سنی مورد مطالعه، تفاوت فوق قابل توجیه می‌باشد. پایین بودن مقدار لوردوز کمری در پسران (ْ4/31) که در این تحقیق بدست آمد، مشابه گزارش‌های سایر جوامع است ]30،22[. همراه بودن عدم تقارن شانه‌ها، انحراف لگن و اسکولیوز با افزایش زاویه لوردوز کمری که در مطالعه حاضر مشاهده گردید، احتمالاً به این علت است که عادت‌های پوسچرال غلط به سبب ارتباط بیومکانیکی سگمان‌های مختلف تنه و ستون فقرات، معمولاً منجر به ظهور اختلالات تنه و ستون فقرات بصورت توأمان می‌شوند.

براساس یافته‌های جدول (2) درصد شیوع اختلالات تنه و ستون فقرات در وضعیت‌هایی غیر از وضعیت مطالعه با استفاده از میز تحریر، بیشتر بود. از این روی توصیه می‌شود که دانش‌آموزان برای مطالعه و انجام تکالیف در منزل حتی‌المقدور از میز تحریر و صندلی استاندارد استفاده نمایند و در صورت عدم امکان، آموزش‌های لازم جهت اصلاح پوسچر و انجام تمرینات کششی برای جلوگیری از بروز اختلالات وضعیتی به آنها ارائه گردد. همانطور که در قسمت نتایج گفته شد، شیوع اختلالات تنه و ستون فقرات در دانش‌آموزانی که در مدرسه بر روی نیمکت می‌نشستند، بیشتر بود. از این روی محققین پیشنهاد می‌کنند که بایستی توجه بیشتری به رعایت استانداردهای لازم در طراحی و ساخت میز و نیمکت‌ها و لحاظ کردن تفاوت‌های آنتروپومتریک دانش‌آموزان دختر و پسر در سنین مختلف بشود. و یا حداقل صندلی‌های یک نفره جایگزین نیمکت‌های فعلی شوند.

وجود ارتباط مثبت بین طول قد نشسته و شیوع اسکولیوز، با نتایج مطالعات قبلی هم‌خوانی دارد ]10،8[. این یافته مؤید این است که شاخص فوق معیار مناسب‌تری برای نشان دادن رابطه قد با اسکولیوز است. وجود ارتباط مثبت بین سن و درصد شیوع اسکولیوز در پژوهش حاضر و بررسی خانم نظم آرا بر لزوم اجرای برنامه‌های غربالگری در سنین پایین‌تر و دوران قبل از بلوغ تأکید دارد تا با شناسایی به موقع از پیشرفت اسکولیوز و بروز عوارض حاصل از آن جلوگیری شود ]25،23[. عدم مشاهده رابطه بین شیوع اسکولیوز و اندام غالب در تحقیق حاضر، نتیجه به دست آمده توسط بارول را تأیید می‌نماید ]6[.

با جمع‌بندی یافته‌های تحقیق حاضر در جامعه دانش‌آموزان دورة متوسطه شهر تهران و نتایج حاصل از سایر مطالعات انجام شده، پیشنهادات زیر ارائه می‌گردند:

اجرای مداوم برنامه‌های غربالگری جهت اختلالات تنه و ستون فقرات در مدارس به صورت مداوم و پیوسته در سراسر کشور و تأکید بر پیگیری موارد شناخته شده ]26،23[.

ارائه آموزش‌های مستقیم و غیرمستقیم جهت اصلاح عادات غلط وضعیتی دانش‌آموزان توسط فیزیوتراپیست‌ها و مربیان بهداشت مدارس و وسایل ارتباط جمعی. 3- نظر به شیوع نسبتاً بالای اختلالات تنه و ستون فقرات در جامعه دانش‌آموزان دختر، توجه به علل زمینه‌ای این مسأله و ارائه راهکارهای علمی جهت رفع محدودیت‌های موجود برای فعالیت‌های جسمی دختران.

در پایان متذکر می‌شود که با وجود اینکه مطالعات بسیاری مقرون به صرفه بودن برنامه‌های غربالگری را به لحاظ اقتصادی، در مقایسه با روش‌های درمانی متداول و جراحی نشان داده‌اند ]21،7[، به منظور کاهش هزینه‌ها، بر لزوم استفاده از شاخص‌های استاندارد برای غربالگری اختلالات پوسچرال تنه و ستون فقرات تأکید می‌شود]29،17[.

تشکر و قدردانی

بر خود لازم می‌دانیم که از مسئولین محترم حوزة معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ادارة کل آموزش و پرورش شهر تهران و مناطق و دبیرستان‌های موردنظر به جهت حمایت و همکاریشان و از دانش‌آموزان عزیز به، جهت همراهی و مشارکتشان کمال تشکر و امتنان را به عمل آوریم

منابع

[1] ابراهیم آستانه،محمد: بررسی میزان شیوع اسکولیوز در پسران 15-11 ساله در مدارس شهرستان اهواز.مقاله تحقیقی ارائه شده درهشتمین کنگره علمی فیزیوتراپی،اردیبهشت 1376،تهران،دانشگاه علوم بهزیستی وتوانبخشی.

[2] خلخالی مینو: بررسی جریان اینتر فرانشیال بر طول عضلات همسترینگ و طراحی و ساخت Pelvic Inclinometer.پایان نامه کارشناسی ارشد فیزیوتراپی،به راهنمایی دکتر سید احمد افتخار حسینی.دانشگاه تربیت مدرس،1370.

[3] معدنچی پریسا: بررسی دقت و پایایی اندازه گیری تیلت لگن با استفاده از دستگاه انحراف سنج لگن.پایان نامه کارشناسی فیزیوتراپی، به راهنمایی مینو خلخالی،دانشکده توانبخشی،دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی 1372.

[4] موسوی سید جواد: یررسی توزیع قوس کمری در افراد سالم و بیماران مبتلا به کمر درد مزمن.پایان نامه کارشناسی ارشد،به راهنمایی دکتر محمد رضا نور بخش.دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 1377.

[5] نظم آرا شهناز: بررسی اپیدمیولوژی اسکولیوز در دختران سنین 15و9سال در مدارس شهر تهران.پایان نامه کار شناسی ارشذ فیزیوتراپی،به راهنمایی دکتر ناصر سلسبیلی،دانشکده توانبخشی ،دانشگاه علوم پزشکی تهران1372.

[6] Burwell R.G| James N J| Johnson F| Webb JK| Wilson YG: Standarized trunk asymmetry Scores. A study of back contour in healthy school children. Bone Joint Surg Br. 1983; 65(4): 452-63.

[7] Cross AW:Health Screening in schools| Part II. J Peditr. 1985; 107(5): 653-61.

[8] Dickson RA : Screening for Scoliosis. Br Med J clin Res EJ. 1984; 4; 289(6440):269-70.

[9] Dvonch V.M| Siegler AH| Cloppas CC| Bunch WH: The epidemyology of "Scholiosis". J Pediatr Orthop. 1990; 10(2): 206-7.

[10] Ferris B| Edgar   M| Leyshon A:Screening for Scoliosis. Acta Orthops cand. 1988;59(4): 417-8. [11]Goldberg C| Thompson F| Dowling F| Regan BF| Blake NS: Pilot study for a scoliosis screening project in South Dublin. Ir SMed J. 1980; 73(7): 265-8.

[12] Goldberg J| Dowling E| Fogarty EE| Moore DP: School scoliosis screening and the United States Preventive Services Task Force. An examination of long term results. Spine. 1995; 15; 20(12):1368-74.

[13] Grossman TW| Mazu JM| Cummings RJ: An evaluation of The Adams forward bend test and scoliometer in a scoliosis school screening ting. J Pediatr Orthop.1995; 15(4):535-8.

[14] Hansen TB: Adolescent idiopathic scoliosis among girls in Herning region. A follow-up of girls with adolscent idiopathic scoliosis found in an earlier screening ar school.Ugeskr Laeger.1994;156(35):4979-82.Danish.

[15] Hazebroek- Kampschreur AA| Hofman A| Van Dijk AP| Van Ling B: Prevalence of trunk abnormalities in eleven-year-old school children in Rotterdam| The Netherlands. J Pediatr Orthop. 1992; 12(4): 480-4.

[16] Kendal H :Muscle Testing and Function. 1993; 4th Edition|Published by : Williams and Wilkins.

[17] Korfage IJ| Juttmann RE| Das BV| Diepstraten AF| Hazebroek-Kampschreur AA| Van der Mass PJ: Idiopathic scoliosis and treatment. NedTijdschr Gennskd. 2002; 146(26): 1228-33. Dutch.

[18] Leaver JM| Alvik A| Dwarring M. Prescriptive Screening for Adolescent Idiopathic Scoliosis: A Review of the Evidence. International Jounal of Epidmiology. 1982; 11(2): 101-111.

[19] Lehner JT: Postural screening for Scoliosis who and when to refer. Ohio Med. 1990; 86(1): 71-4.

[20] Lonstein W et al: MOES Textbook of Scoliosis and other Spinal Deformities. 3rd Edition| 1995;Sunders Company| 45-86| 219-251.

[21] Montgomery F| Persson U| Polscj G| Benino G| Willner S| Lindgren B: Screening for Scoliosis. A cost-effectiveness analysis. Spine. 1990; 15(2): 67-70.

[22] Nissinen M| Heliovuara M| Tallroth K| Poussa M: Trunk Asymmetry and Scoliosis. Acta Pediater Scan. 1983; 78; 747-53.

[23] Nussinovitch M| Finkelstein Y| Amir J| Baum E| Volovitz B: Adolescent screening for orthopedic problems in high school. Public Health. 2002; 116(1): 30-2.

[24] Pruijs JE| Keessen W| Van der Meer R et al: school Screening for scoliosis: methodological considerations. part 1: Externalmeasurements. Spine. 1992; 17(4): 431-6.

[25] Reamy BW| Slakey JB.:Adolscent idiopathic scoliosis:review and current concepts. Am Fam Physician. 2001; 64(1): 111-6. Review.

[26] Sugita K: [Epidemiological study on idiopathic scoliosis in high school students. Prevalence and relation to physique| Physical strength and motor ability]. Nippon Koshu Eisei Zasshi. 2000; 47(4): 320-325 Japanese.

[27] Velezis MJ| Sturm PF| Cobey J: Scoliosis screening revisited: findings from the District of Columbia. J Pediatr Orthop. 2002; 22(6): 788-91.

[28] Willner S| Vden A: A prospective study of scoliosis in southern sweeden. Acta Orthop Scand.1982; 53(5): 233-57.

[29] Yawn BP| Yawn RA: The estimated cost of school scoliosis screening. Spine. 2000; 25(18): 2387-91.

[30] Youdas JW| Garrett TR| Harmsen S| Suman VJ| Carey JR: Lumbar lordosis and pelvic inclination of asymptomatic adults. Phys Ther. 1996; 76(10): 1066-81.