طراحی وب سایت مشاورین املاک بهبود

استراتژی مکانیابی نیروگاه های جدید با ملاحظات زیست محیطی و بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی

دفتر برنامه ریزی انرژی

با همکاری سازمان بهره وری انرژی ایران

در آغاز توسعه فن‌آوری، هدف از مکان‌یابی یک نیروگاه،‌ یافتن محلی بود که برق مورد نظر را با کمترین هزینه تولید نماید و برای کاستن از پیچیدگی‌ها و طراحی سیستم انتقال نیرو، نیروگاه‌ها در بخش‌های صنعتی ، شهرها و شهرک‌ها و یا در نزدیکی آنها واقع می‌شد. با رشد جوامع انسانی و در پی آن افزایش مصرف برق، نیاز به زمین برای مستقر کردن نیروگاه‌های جدید و یا توسعه نیروگاه‌های موجود افزایش یافت. از طرف دیگر محدودیت‌های ایجاد شده در اثر مقررات منطقه‌بندی باعث گردید تا اجازه ساخت ویا توسعه نیروگاه‌های موجود در مکان‌های اولیه صنعتی داده نشود و نیاز به تأمین مداوم برق از طریق نیروگاه‌ها باعث گردید تا این واحدها مجبور شوند در اطراف و حومه مناطق صنعتی تأسیس شوند. در نتیجه سرمایه‌گذاری در خطوط نیرو و بهبود سیستم‌های توزیع برق منجر به سرمایه‌گذاری‌های بیشتر می‌گردد. با مورد استفاده قرار گرفتن مکان‌های اولیه و مناسب ساخت نیروگاه جستجو برای یافتن محل‌های جدید و مناسب پیچیده‌تر و مشکل‌تر می‌گردد. پارامترهای اقتصادی و فنی تحت تأثیر فشارهای اجتماعی و رقابت صنعتی قرار گرفتند. آغاز و تقویت دیدگاه‌های حمایت از محیط زیست باعث گردید تا مکانیابی نیروگاه‌ها بر اساس پارامترهای اقتصادی، فنی و اجتماعی – سیاسی بنظر  ناکافی برسد. بطوریکه علاوه بر این ملاحظات، سازگاری‌های زیست محیطی نیز می‌بایست در فرآیند مکان‌یابی نیروگاه‌ها مد نظر قرار گیرد.

هدف از اجرای پروژه طراحی و ایجاد سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)  برای تعیین مکان‌های مناسب جهت احداث نیروگاه‌های جدید در بخش انرژی کشور است. این کار با استفاده از بسته نرم‌افزارهای  Arc/Info 3.5.1 و براساس رقومی کردن نقشه‌های مورد نیاز و استفاده از نقشه‌های رقومی موجود در کشور در مقیاس
000/500 : 1 صورت گرفته است. روش انجام پروژه حاضر بدین صورت است که بطور کلی مراحل انجام تحلیل مکانی از منطقه مطالعاتی را می‌توان به مراحل مختلف تنظیم و تدوین اهداف ، جمع‌آوری داده‌های جغرافیایی، تعیین روابط مکانی،‌تحلیل جدول داده‌ها، ارزیابی و تفسیر نتایج، استخراج تحلیل‌های مورد نیاز و تولید نقشه‌های نهایی و جدول نتایج تقسیم‌بندی نمود.

جدولهای الف ، ب و ج مساحت پهنه‌های تشکیلات زمین‌شناسی مناسب، پهنه‌های مناسب برای تأمین آب نیروگاه و مساحت پهنه‌های مناسب برای ساخت نیروگاه را در سطح استانها نشان می‌دهند.

اولویت اول درجدول الف دربرگیرنده سازندهای مخروط‌افکنه رسوبات میان دشتی، پادگانه‌های آبرفتی، سنگهای آذرین و ماسه سنگ است. این سازندها دارای اولویت نخست برای استقرار سازه‌ها می‌باشند. اولویت دوم دربرگیرنده رس، سنگ آهک کارستی، سنگ آهک، کنگلومرای توف‌دار و توف می‌باشند. اولویت سوم دربرگیرنده سازندهایی همچون گنبدهای نمکی، مارن، شیل، شیست، باتلاق و شوره‌زار، کفه‌ها و کویرها، ماسه‌های بادی، ماسه‌های کرانه‌ای هستند که فاقد توان برای نگهداری سازه‌ها می‌باشند.

جدول ب سازندهای زمین‌شناسی را با توجه به توان آنها برای تأمین آب مورد نیاز نشان می‌دهد. در این جدول اولویت اول دربرگیرنده سازندهایی همچون مخروط‌افکنه، سنگ آهک کارستی و رسوبات دشتهای میانی هستند میزان دبی آب آنها عالی است. اولویت دوم دربرگیرنده سازندهایی همچون کنگلومرای توف‌دار، سنگ آهک کارستی، ماسه‌های بادی، پادگانه‌های آبرفتی، رسوبات پائین دشتی می‌باشد که میزان دبی آب تولیدی آنها نسبتاً خوب تا متوسط است. اولویت سوم دربرگیرنده سازندهایی همچون گنبدهای نمکی، مارن، شیل، شیست، ماسه سنگ، سنگهای آذرین، توف، سنگ آهک باتلاق و شوره‌زار، کفه‌هاو کویرها، لس‌ها، ماسه‌های کرانه‌ای، پادگانه‌های آبرفتی، رسوبات پائین دشتی است که از لحاظ دبی آب تولیدی ضعیف هستند.

جدول ج مساحت پهنه های مناسب برای ساخت نیروگاه را در سطح استانهای کشور نشان می‌دهد. همانطوری که قبلاً توضیح داده شده است این لایه، از طریق رویهم‌گذاری، لایه اطلاعاتی مکانهای مناسب (از نظر فیزیکی) که خود دربرگیرنده لایه‌های شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع است با لایه‌های آب زیرزمینی و زمین‌شناسی بدست آمده است.

مقادیر 1 الی 4 اولویت‌های پهنه‌ها را در استقرار نیروگاهها نشان می‌دهد. هرچه مقدار عددی اولویت بیشتر می‌گردد بر میزان محدودیتهای زیست‌محیطی افزوده می‌گردد. بطوری که مثلاً ممکن است توان تولید آب در سازند مورد نظر نسبتاً کم باشد و یا سازند زمین‌شناسی از توان لازم برای نگهداری سازه برخوردار نباشد در نتیجه بر میزان هزینه ساخت و ساز و نگهداری افزوده می‌گردد. طبیعتاً نیاز به اجرای اقداماتی در زمینه مدیریت زیست‌محیطی را افزایش خواهد داد. برعکس هرچه از میزان اولویت (بطور عددی) کاسته می‌شود. از محدودیتهای زیست محیطی کاسته شده و در نتیجه از میزان هزینه‌های ساخت و ساز و بهره‌برداری نیروگاه کاسته می‌شود و طبیعتاً از میزان هزینه‌های لازم برای مدیریت زیست‌محیطی بهره‌برداری نیروگاه کاسته می‌گردد. جدول د نیز درصد مساحت پهنه‌های مناسب برای ساخت نیروگاه را در سطح استانهای کشور نشان می‌دهد.

جدول الف : مساحت پهنه‌های تشکیلات زمین‌شناسی مناسب برای ساخت نیروگاه (با اولویت‌بندی)

(کیلومتر مربع)

جدول ب : مساحت پهنه های مناسب برای تأمین آب نیروگاه (با اولویت‌بندی)

( کیلومتر مربع)

جدول ج : مساحت پهنه‌های مناسب برای ساخت نیروگاه در سطح استانهای کشور

(کیلومتر مربع)

جدول د : درصد پهنه‌های مناسب برای ساخت نیروگاه در سطح استانهای کشور